Niet elke verandering is een verbetering
De brede discussie over het accountantsberoep maakt kristalhelder dat het beroep zal moeten veranderen: accountants moeten staan voor kwaliteit en ze moeten daarover goed communiceren. Velen erkennen dat en vandaar dat er ook aan allerlei initiatieven wordt gewerkt door de kantoren, door Tuacc, door de NBA en door anderen. Maar niet elke verandering draagt bij aan verbetering. Twee recente voorbeelden wil ik hier aanhalen.
Voorbeeld 1: Onderzoek van Auxillium Adviesgroep wijst uit dat 69 procent van de ondervraagde accountants een oude verplichting tot collegiaal overleg door de opvolgende accountant terug wil omdat het ontbreken van deze regel in de VGC er toe leidt dat accountants geen collegiaal overleg zouden plegen. Hiermee wil men een bijdrage leveren aan de professioneel kritische instelling van de accountant.
Toch twee kanttekeningen hierbij. Ten eerste: De VGC vraagt van een accountant dat hij onderzoek doet naar een cliënt, bijvoorbeeld naar zijn integriteit, voordat hij de opdracht accepteert. Een van de mogelijkheden hiertoe is het voeren van collegiaal overleg met de voorgaande accountant. Deze op IFAC gebaseerde regelgeving gaat verder dan de verplichting van het toenmalige artikel 31 uit de GBA die verplicht stelde dat je een brief aan de voorgaande accountant moest schrijven, en als het antwoord niet snel genoeg kwam mocht je de opdracht accepteren. De IFAC aanpak, waarbij je ervoor zorgt dat je niet meer twijfelt over de intenties van de cliënt, getuigt meer van een professioneel kritische instelling dan de verplichting om een -vaak formalistisch - briefje te schrijven.
Ten tweede: Is het noodzakelijk om iets verplicht te stellen zodat accountants dan pas hun werk goed doen? Als dat het signaal is wat we aan het maatschappelijk verkeer willen geven, dan heb ik daar zo mijn vraagtekens bij. Voor mij doet een professioneel-kritische accountant elke dag met de principes van de VGC en de NVCOS in de hand zijn best om te doen wat nodig is. ‘Kwaliteit zit tussen de oren en deugdelijke grondslag in het dossier', wist iemand mij laatst in deze context te vertellen.
Voorbeeld 2: De stemming in de Tweede Kamer over het accountantsberoep. De Tweede Kamer is het vertrouwen kwijt in accountants. Dat is de realiteit en daar moeten we aan werken. Maar toch wekt het verbazing dat de regels schijnbaar zo slordig worden aangepast. Waarom mag een accountant straks wel zekerheid geven bij rapportages aan DNB maar niet aan andere toezichthouders of inspecties - zoals OPTA, NMA of belastingdienst - terwijl dit in ditzelfde publieke belang is? Niet elke verandering is dus een verbetering. Prima om te praten over nieuwe regels (het ‘wat'). Ik pleit er wel voor om telkens terug te gaan naar het ‘waarom' en ook een doorkijkje te nemen naar het ‘hoe'. Dat voorkomt regels die niet bijdragen aan kwaliteit.
Ook dat past bij een professioneel-kritische instelling!
Deze bijdrage is ook verschenen in het aprilnummer van Accountant. Accountant bevat maandelijks een column van het Adviescollege.