Niets nieuws onder de zon?
Begin juni is traditioneel de week van de schriftelijke landelijke examens controleleer (financial auditing). Wie in het verleden door dat poortje is gegaan, herkent het ongetwijfeld: schrijf een plan voor een controleopdracht, beoordelingsopdracht, een bijzonder onderzoek of geef een beschouwing.
Het meeste houvast heb je aan het plan voor een controleopdracht, want dan is er tenminste (ogenschijnlijk) een vast patroon om de beide examinatoren te overtuigen van het feit dat jij er aan toe bent om accountant te worden. Het patroon bevatte typologie, aanknopingspunten, risico's, AO/IB (inclusief automatisering), cijferbeoordeling, verbandscontroles en detailtesten. Tot zover niets nieuws onder de zon.
Gelukkig maar, denkt de één: het gaat nog steeds over de basis van het controleren. Een gemiste kans vindt de ander: Maar pas op, de huidige vraagstukken hebben een andere insteek. De wereld ziet er nogal anders uit sinds de (meeste) examinatoren zelf examen hebben gedaan. Of er nu in de casus staat dat er sprake is van een hooggeautomatiseerde omgeving of dat dit niet wordt benadrukt, de student denkt dat de examinator nog wel de vaste patronen wil zien en schikt zich dus in zijn lot. Vergeet vooral niet bewoordingen als 'De accountant beoordeelt de general IT-controls, inclusief het change managementproces, de back-up en recovery-procedures en de logische en fysieke toegangsbeveiliging' en 'De accountant beoordeelt de opzet van de relevante AO/IB, zoals vastgelegd in de organisatie- en procedurebeschrijvingen, aan de hand van vragenlijsten en interviews'. Herkenbaar voor enkele generaties accountants.
Een gemiste kans. Laten we beginnen met ons te verplaatsen in de klant. Welke dashboard-rapportage krijgt de directeur op maandagochtend op zijn bureau waardoor hij weet hoe de zaken ervoor staan? Op de een of andere manier staat op dat ene A4-tje de kern van zijn bedrijf, de specifieke informatiebehoeften passende bij zijn typologie. Een toegepaste IT-omgeving is er blijkbaar al, aangezien de directeur anders allang had ervaren dat zijn dashboard niet betrouwbaar is.
Helaas weten veel accountants niet hoe dat dashboard van de klant eruit ziet. Zou de accountant zich hier wel in verdiepen, dan zou hij ervaren dat voor de klant de computer de slagader is van de bedrijfsprocessen die zijn ingericht als antwoord op de aanknopingspunten uit de typologie van de onderneming. Daar waar de accountant (vroeger) nog dacht om-de-computer-heen te kunnen controleren, is de klant opgeschoven naar een ERP-systeem of zit zelfs al in de cloud.
Terug naar de examens: een accountant-in-de-dop die het bovenstaande terug laat komen in de uitwerking, verdient een pluspunt. Door bijvoorbeeld bij het uitwerken van de verbandscontroles nadrukkelijk in te gaan op geautomatiseerde verbandscontroles. En expliciet de link te leggen tussen de beoordeling van de AO/IB en de automatiseringsomgeving, die juist is ingericht om de processen in goede banen te leiden. Maar ook de specifieke risico's zoals bijvoorbeeld ten aanzien van logische toegangsbeveiliging en het gebruik van elektronisch factureren, verkopen via internet, en de beveiligingsproblematiek rondom thuiswerken etc. Zo ingewikkeld hoeft het dus niet te zijn. Heeft de accountant-in-de-dop dit in de vingers, dan wacht de grote uitdaging: breng dit in de praktijk door de confrontatie aan te gaan met oudere, meer ervaren collega's die zijn opgegroeid in de oude sjablonen. Een frisse wind door het dossier, door niet het controleplan van vorig jaar als basis te nemen.
Controleren is nog steeds toetsen aan de norm, maar het nieuws onder de zon betreft dus de frisse blik door de accountant van de toekomst. En die doet nu examen. Succes!
Deze bijdrage verschijnt ook in het juninummer van Accountant. Accountant bevat maandelijks een column van het Adviescollege.