Bijsluiter bij jaarrekening
Veel mkb-ondernemers en niet-financiële-beslissers binnen grote ondernemingen snappen te weinig van hun jaarrekening, is onze ervaring. Zowel het inzicht in de financiële situatie als de meer gedetailleerde informatie in de jaarrekening ontgaan hen grotendeels. Is daar iets aan te doen?
De jaarrekening is niet perfect en niet iedereen staat erbij stil dat deze slechts een terugblikkende momentopname is (terwijl gebruikers liever in de toekomst kijken), weinig inzoommogelijkheden biedt en volgens heel veel regels - die de gebruiker niet kent - samengesteld is.
De jaarrekening bevat dus mitsen en maren. Deze vindt de gebruiker - evenals allerlei nuanceringen op de gepresenteerde cijfers - helaas niet terug in de toelichting. Die verduidelijkt eigenlijk weinig; het is meer een specificatie.
De jaarrekening is dus voor niet-financiëlen een lastig product. Nu zijn er ook andere lastige producten, zoals medicijnen en complexe financiële producten, waarbij de gebruiker hulp krijgt: met een bijsluiter. In de (verplichte) bijsluiter staat informatie over de risico's voor de gebruiker, de producteigenschappen, de kosten en het nut.
Accountants kunnen ook een bijsluiter bijsluiten, afgestemd op het product 'jaarrekening'. Voordeel voor de accountant zelf is een zekere risicoafdekking en een beter geïnformeerde cliënt. Voor de inhoud van de jaarrekeningbijsluiter geven wij graag een voorzet.
Wat ons niet aanspreekt is om in de bijsluiter de regelgeving te herhalen en financiële termen uit te leggen. Zo'n informatiestortvloed zou de communicatiekracht juist sterk verminderen. Wel kunnen lastige onderwerpen worden uitgelegd, zoals de waardering van deelnemingen en het verschil tussen reserves en voorzieningen.
Net zoals complexe financiële producten een risicometer hebben, kan de bijsluiter bij de jaarrekening op een eenvoudige, grafische wijze het risico van de onderneming laten zien. Bij bedrijven gaat het dan vooral om het continuïteitsrisico op korte termijn. Hierbij zouden vier klassen kunnen worden onderscheiden:
- Op korte termijn acuut risico
- Op korte termijn hoog risico
- Op korte termijn middelgroot risico
- Op korte termijn laag risico
Daarnaast bevat de jaarrekening - hoewel alles tot op de euro nauwkeurig is berekend - allerlei mitsen en maren, waarmee de gebruiker rekening moet houden.
Eén 'maar' zijn de kosten uit de verlies-en-winstrekening. Kosten worden bijna altijd gelijk ten laste van de verlies-en-winstrekening gebracht. Maar in veel gevallen werkt het gunstige effect van die kosten ook door in volgende boekjaren, zodat het eigenlijk investeringen zijn. Bijvoorbeeld selectiekosten voor nieuw personeel en de extra inspanning voor nieuwe klanten zijn eigenlijk investeringen.
Wat betekent dat voor de jaarrekening? Het betekent dat deze eigenlijk te hoge kosten en dus een te lage winst laat zien. Omdat het gunstige effect onzeker is, worden de kosten maar direct genomen en de winst eigenlijk te laag voorgespiegeld.
Ook balansposten zijn omgeven met mitsen en maren. De vlottende activa en passiva zijn heel beweeglijk en de waarde op de balansdatum hoeft niet representatief te zijn. De stand van de voorzieningen is slechts een schatting van verwachte uitgaven, die kunnen meevallen of tegenvallen. Ook de waarde van de vaste activa op de balans is vaak een schatting, want bepaald op basis van afschrijvingsregels. De verkoopwaarde ervan kan aanzienlijk afwijken van de boekwaarde.
Ook de invloed van de financieringsstructuur van een bedrijf zou in de bijsluiter moeten worden gememoreerd. Over eigen vermogen hoeft geen rente betaald te worden (zoals bij lening of krediet), wat de winst verhoogt. Maar het vertroebelt ook het beeld van de behaalde nettowinst.
Vanwege de genoemde mitsen en maren (veel kosten zijn eigenlijk investeringen, activa zijn deels geschat, eigen vermogen vertroebelt beeld) is ook het resulterende eigen vermogen op de balans slechts een schatting. In veel gevallen is dit vermogen - vanwege het voorzichtigheidsprincipe, waarop de jaarrekening is gebaseerd - hoger dan de jaarrekening laat zien.
De jaarrekening bevat informatie, die op de euro nauwkeurig wordt weergegeven. De cijfers moeten echter niet te nauwkeurig genomen worden: het zijn de best mogelijke schattingen. De wetgever spreekt daarom van 'inzicht geven' en van 'getrouw beeld' als eisen aan de jaarrekening.
Wat lijkt u een zinvolle inhoud voor een - uniforme - bijsluiter bij de jaarrekening?