Geen accountant!?
Een van de meest vrolijkmakende begroetingen van het afgelopen jaar was op een accountantscongres.
Iemand die mij zijdelings kent van mijn betrokkenheid bij Nyenrode, riep op enkele meters afstand uit: "Wat doe jij hier, jij BENT helemaal geen accountant!?"
Wat te doen met zo'n uitroep?
Ik vond 'm niet gemakkelijk. Want ik weet - als geen ander - dat ik geen accountant ben, en dus voelde ik mij genoodzaakt omstandig uit te gaan leggen waarom ik verkoos een dag door te brengen tussen de beroepsgroep.
Onderweg naar huis heb ik me overigens goed vermaakt met antwoorden die ik had kunnen geven: "Nee, maar mijn rekenkundig inzicht is bovengemiddeld goed, daarom mocht ik toch komen." Tot, en die leek mij relationeel gezien het beste: "Een mens mag altijd blijven hopen".
Ik moest hier aan terugdenken toen ik bij de bijeenkomst was van "De moedige accountant", een initiatief van Tuacc. De zaal was gevuld met zo'n vijftig mensen, het beoogde aantal, die zich hadden opgegeven. En een groot aantal van die mensen was geen accountant.
Ik voelde me ter plekke misplaatst. Want hoe goed bedoeld, en misschien zelfs noodzakelijk, de hulp van niet-accountants ook is, het wordt natuurlijk een rare situatie als vooral niet-accountants discussiëren over hoe de toekomst er uit moet komen te zien voor accountants. Dat deel wil je, lijkt mij, niet uitbesteden.
Alleen, dat veronderstelt dan wel dat je er als accountant bij bent. Dat je een bijdrage levert. Dat zo'n zaal uit zou moeten puilen van accountants (al is dit wellicht buiten de beroepsgroep geen sterk beeld).
Initiatieven als deze lijken voort te komen uit de analyse dat gebrek aan robuuste/moedige/professioneel kritische accountants, het probleem is. Maar de vraag is of de lijdende voorwerpen bereid zijn deze opvatting delen.
Wat ik wel weet is dat ik tot op vandaag nog geen professional ben tegengekomen die graag naar een bijeenkomst gaat omdat hij of zij van zichzelf vindt dat hij niet robuust/moedig/professioneel kritisch is. Een ander ja, daar zijn we sneller over uit, die deugen doorgaans een stuk minder, zeker afgezet tegen ons eigen optimistische zelfbeeld van een integer handelend mens.
Volgens mij helpt het als we twee dingen overeenkomen:
- Het is een vrij zinloze doelstelling te gaan proberen mensen integer, moedig of professioneel kritisch te laten zijn, als een soort Zen-toestand. Gaat niet gebeuren.
- Het probleem vraagt/schreeuwt om een operationalisatie waardoor ze (de vakman en -vrouw in casu met zijn/haar poten in het moeras) er iets mee kan.
Het is verrekte lastig mensen te enthousiasmeren voor bijeenkomsten die in hun naamgeving iets impliceren over een tekortschietend zelfbeeld. Dat is, nogal, tegen het zere been, en zeker dat van degenen die wel proberen robuust etc. te handelen. Het kan waar zijn, maar het effect dat je wilt, dat degene die weleens niet zo handelen uit zichzelf ook komen, ga je er niet mee bereiken.
Ik had de mogelijkheid vorig jaar drie uur lang te spreken met econoom Arnold Heertje. Hij hield een gloedvol betoog over mechanism design. Heel verhaal, over speltheorie, wat ik maar zeer ten dele begrijp. Maar een van de centrale vragen die daarbinnen worden gesteld, door mij vrij vertaald naar de accountantssituatie, is de volgende:
Hoe kunnen wij het met elkaar zo organiseren dat je als individuele professional zo veel mogelijk geneigd bent het goede te doen?
Dit is, vind ik, een voorbeeld van een niet beschuldigende, positievere, gemeenschappelijkheid uitdrukkende, gelijkwaardige, uitnodigende en wonderschone formulering van een vraag die ons allen, accountants en niet-accountants, in dit tijdsgewricht sowieso behoorlijk bezighoudt. Met de nadruk op het doen, het handelen.
Een vraag ook waarbij ik me kan voorstellen dat mensen gemakkelijker instappen om te participeren in een gewenste omslag.
Maar ja, ik geef toe, in het geheel niet bruikbaar als naam voor een bijeenkomst.