Opinie 22 november 2017

Niet deponeren

Een klant wil geen publicatiestukken deponeren bij de Kamer van Koophandel, terwijl de onderneming daar wel toe verplicht is. Wat betekent dat voor de accountant? Ik zie dat accountants/kantoren hier op verschillende wijze mee omgaan.

Ik zie in de praktijk drie situaties. Er zijn accountants die zeggen: klanten die weigeren om de publicatiestukken te deponeren accepteer ik niet als klant, omdat het iets zegt over de integriteit van die klant en ik daarmee niet wil worden geassocieerd.

Daar tegenover staan accountants die zeggen: het is niet mijn verantwoordelijkheid, maar de verantwoordelijkheid van de klant zelf. Die moet de eventuele consequenties aanvaarden. Voor de klantrelatie maakt het niets uit.

Deze keuzes zijn helder, maar er zijn ook accountants die een middenpositie kiezen. Zij zeggen: het hoort niet, maar ik vind het toch aanvaardbaar en daarmee heeft het geen invloed op de klantrelatie. Die aanvaardbaarheid kan zitten in de inschatting dat de ernst van de overtreding beperkt is, of in de redenen die de klant heeft om niet te willen deponeren. Die redenen vallen meestal uiteen in drie categorieën. De eerste is dat de ondernemer het niet nodig acht, omdat er maar weinig belanghebbenden bij de onderneming zijn en zij al op andere wijze worden geïnformeerd. De tweede is dat de ondernemer geen inzicht wil geven in de cijfers van zijn onderneming vanuit concurrentie-overwegingen. En de derde: dat de ondernemer inzicht in zijn persoonlijk vermogen niet gewenst acht of zelfs gevaarlijk vindt.

De accountant moet in deze situatie afwegen of de reden voor hem of haar persoonlijk aanvaardbaar is. Daarbij, stel ik me zo voor, komen vraagstukken aan de orde als:

• Wie zijn de belanghebbenden bij de organisatie en hoe zijn zij dan geïnformeerd?
• Zullen leveranciers hogere inkoopprijzen vragen of afnemers lagere verkoopprijzen als ze zien hoeveel marge de onderneming realiseert met hun producten? Wat is dan een redelijke marge en zit de onderneming daar boven of niet?
• Zullen leveranciers niet meer leveren als ze kunnen zien hoe de onderneming er financieel voor staat? Hoe weet je dat?
• Maakt het uit of de waarde van de onderneming zeg een ton is of moet het minstens gaan om miljoenen?
• Is een afpersings- of ontvoeringsrisico reëel en hoe weet je dat?

En zo zijn er nog heel wat vragen te bedenken.

 Het deponeren van de jaarrekening is een wettelijke verplichting. Op de website van de Kamer van Koophandel staan geen uitzonderingen op deze deponeringsplicht aangegeven. Wel is het mogelijk om in uitzonderlijke gevallen een ontheffing te krijgen, als het voor de bestuurder(s) in ‘technische zin’ onmogelijk is om de jaarrekening op te maken, voor te leggen en vast te stellen. Maar over die situatie heb ik het hier niet. De ontheffing wordt trouwens slechts in zeer uitzonderlijke gevallen verleend, zo staat er op de site van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Daar staat dat dit heeft te maken met het positieve belang dat velen in de maatschappij hebben bij de naleving. De verplichtingen inzake de jaarrekening kunnen afhankelijk van de omstandigheden van belang zijn voor bijvoorbeeld aandeelhouders, leden, werknemers, crediteuren, contractspartijen, toekomstige contractspartijen en donateurs. 

Het niet naleven van de deponeringsverplichting is een overtreding in de zin van de Wet op de Economische Delicten en daarmee een strafbaar feit. Even googelen laat zien dat, naast een boete, dit ook consequenties heeft voor de onderneming als het gaat om zakelijke integriteitsbeoordelingen en gedragsverklaringen. 

Alles overziend denk ik dat er maar één keuze is voor de accountant: niet met een klant in zee gaan die niet wil deponeren.  Het zelf oordelen over de aanvaardbaarheid van het niet publiceren is voor mij een hele heldere no-go. Het oordeel is volkomen subjectief en druist in tegen wat de wetgever en daarmee wij allen met de wetgeving heeft beoogd. En wegkijken? Dat is relatief makkelijk, maar nou net niet wat van accountants vanuit hun maatschappelijke rol wordt verwacht!