Vincent van Werkhoven

De commanditaire vennootschap is ondanks haar hoge leeftijd - het instituut werd op 1 oktober 1838 in het Wetboek van Koophandel opgenomen - geen uitgestorven fenomeen. Regelmatig wordt de cv gebruikt als rechtsvorm voor bijvoorbeeld vastgoedondernemingen of investeringsfondsen. De voordelen zijn bekend: de fiscale transparantie, het jaarrekeningenregime en, tot op zekere hoogte, de anonimiteit van de investeerders. Maar hoe zat het ook alweer met de aansprakelijkheid van de vennoten van een cv?

Een cv bestaat uit een tweeluik: Enerzijds is er de beherend vennoot die voor en namens de cv optreedt in het rechtsverkeer. Anderzijds is er de 'stille' of commanditaire vennoot, die zich bezighoudt met de financiering en als geldverstrekker optreedt. De beherend vennoot is volledig aansprakelijk voor de handelingen namens de cv. De vennoot 'en commandite' is dat slechts voor hetgeen door hem of haar is ingebracht. Sinds 1975 heeft de cv per definitie geen in aandelen verdeeld kapitaal - daarvoor moet men bij de bv zijn, aldus de wetgever.

Als een stille vennoot de wettelijke rolverdeling negeert en bestuurshandelingen verricht, dan wordt hij aansprakelijk op dezelfde voet als een beherend vennoot. In dat geval is hij als het fout gaat dus niet alleen zijn inleg kwijt, maar ook aansprakelijk voor alle andere verplichtingen die namens de cv zijn aangegaan. Dat maakt dat ‘bestuurdertje spelen’ als commanditaire vennoot een dure grap kan worden. En dat die aansprakelijkheid niet alleen op papier bestaat, bevestigt een recente uitspraak van het Hof Amsterdam.

In die uitspraak ging het om een combinatie van een bv en een cv, waarbij het bestuur van de beherend vennoot werd gevormd door de commanditaire vennoten van de cv. De cv werd naar buiten toe keurig vertegenwoordigd door haar directie, handelend als beherend vennoot. Zo werd onder andere een perceel grond gekocht (ter ontwikkeling) en werden afspraken getroffen met de Belastingdienst voor de levering van dat perceel. Deze levering ging uiteindelijk niet door, waarop de cv werd aangesproken tot het vergoeden van schade.

Het Hof rekent vervolgens rigoureus af met het twee-petten-beleid van de commandieten als directie van de beherend vennoot. De samenloop van alle hoedanigheden in de personen van de directeuren brengt met zich mee dat ook waar de directeuren namens (de directie van) de beherend vennoot plegen op te treden, dat optreden niet los gezien kan worden van hun hoedanigheid als (en optreden namens) de commanditaire vennoten, aldus het Hof. Wie veilig denkt te zijn door een cvV op te tuigen waarbij de commanditaire vennoten in staat zijn om te handelen zonder eigen persoonlijke verbondenheid, komt bedrogen uit.

Men zij er dus op bedacht dat de oprichting van een cv niet altijd de gewenste zekerheid biedt. De uitspraak van het Hof Amsterdam bevestigt dat de situatie waarin de beherend vennoot (indirect) eigenlijk dezelfde persoon is als de commanditaire vennoot, ertoe kan leiden dat de commanditaire vennoot met succes wordt aangesproken voor alle verplichtingen van de cv. En hoewel de cv 177 jaar oud is, is hij daarmee zeker niet zeker niet van gisteren.