In een tijd waarin partijen soms komen met opmerkingen over 'de kennis van nu' en 'de opvattingen van nu', is het goed het geheugen weer eens op te frissen. Daarom weer eens een Oud Nieuws, de maandelijkse serie die in december 2013 tot een einde kwam. Het probleem en de discussie rond de rol van accountants zijn namelijk niet van gisteren, zelfs niet van eergisteren. En de opvattingen daarover evenmin.

Een goede illustratie is het artikel 'De accountant als speelruimteadviseur' uit  - schrik niet - september 1992. In dat in toenmalig NIVRA-orgaan 'de Accountant' gepubliceerde artikel uitte Kees Izeboud kritiek op het feit dat accountantskantoren zich openlijk opwierpen als helper bij het 'op een voor de onderneming zo voordelig mogelijke manier' opstellen van de jaarrekening. Directe aanleiding was de medewerking van een hoofd vaktechniek van een van de grote kantoren aan een workshop 'Spelen met jaarcijfers'. Izeboud citeert uit de aankondiging:

'Het jaarverslag is één van de belangrijkste, zo niet het belangrijkste document van een onderneming. Toch zijn, blijkens onderzoek, niet-financiële directieleden en managers vaak niet in staat om hun jaarrekening op een voor de onderneming zo gunstig mogelijke manier op te stellen (...).'
'Pas wanneer u kunt spelen met de balans binnen de spelregels die er zijn is een juist inzicht in en sturing van de jaarcijfers mogelijk (...).'
'De workshop geeft u inzicht (...) waardoor u beter in staat bent om met uw jaarrekening de gewenste indruk van uw onderneming te geven( ...).'

Het artikel besluit met de oproep aan accountants om, 'al was het alleen al vanwege het behoud van hun maatschappelijke functie', niet mee te werken aan op minimalistische wijze nipt voldoen aan de regels, maar 'blijvend te ijveren voor de best mogelijke verslaggeving'.

In mei 2002, kort na het uitbarsten van het Enron-schandaal, publiceerde 'de Accountant' exact hetzelfde artikel opnieuw, mede op verzoek van Izeboud. In een extra naschrift meldde hij in 1992 'van geen enkele accountant' een reactie te hebben ontvangen. Wel een positieve reactie van een gebruiker van jaarrekeninginformatie.

Of de auteur na herpublicatie in 2002 wel reacties heeft ontvangen valt niet zo snel te achterhalen, maar het zullen er ook toen niet heel veel zijn geweest. De redactie heeft ze in elk geval niet gezien. Izeboud besloot zijn naschrift met de vraag of zijn artikel 'over tien jaar nog steeds actueel' zal zijn.

We zijn nu twaalf jaar verder en over het antwoord zullen de meningen verschillen. Maar er is wel iets veranderd. Misschien wordt 2014 een belangrijk jaar.

» Download het artikel 'De accountant als speelruimteadviseur' (2002; herplaatsing van september 1992)