Ontwikkeling

Maturiteit van het vak

Het maturiteitsmodel financieel professional 2022, gericht op accountants in business, is in februari 2019 gepubliceerd. Het sluit aan bij de vernieuwingsagenda van de NBA en geeft richting aan profielen van de financieel professional, met hoofdactiviteiten en primaire rollen. Een beschouwing.

Jan Willem Taams

Het model is grafisch op een creatieve en inzichtelijke wijze weergegeven. De professional wordt bezien vanuit niveau, perspectief, kennisgebied en rollen. Vooral de rollen navigator, sensor, poortwachter, coach en analist zijn interessant. Adequate invulling vraagt leiderschap, daadkracht en vernieuwing van financieel professionals.

Voor hun goed functioneren is, naast vakkennis, vooral zelfkennis van belang. De existentiële vraag 'Wie ben ik?' is hiervoor een prima vertrekpunt. Hoeveel mensen weten wie ze zijn en is het wel mogelijk om te weten wie de accountant in business is? Bij eerste kennismaking worden naam, opleiding, leeftijd, relatie, kinderen, hobby's en professionele activiteiten opgesomd. Naar drijfveren, normen en waarden is het vaak gissen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de houding van de persoon, het gedrag van de professional?

'Naar drijfveren, normen en waarden is het vaak gissen.'

En op welke wijze wordt onderdeel uitgemaakt van een cultuur gericht op het publiek belang? Juist deze vragen zijn relevant voor de ontwikkeling en verbetering van maturiteit, de mate van volwassenheid van het vak. Een nieuwe vorm van educatie draagt bij aan een toekomstbestendiger invulling van de rol van accountant in business in 2022.

Portfolio

Financieel professionals kiezen meestal voor permanente educatie gericht op vaktechniek. Dat werd in stand gehouden door het PE-systeem van de NBA. Op 1 januari 2019 is het nieuwe model voor permanente educatie in werking getreden. Dit PE-model wordt de komende jaren gefaseerd ingevoerd, nadat een pilot in 2018 met succes was afgerond. Deelnemers van de pilot gaven aan bewuster met PE bezig te zijn en ook dat deze een grotere bijdrage leverde aan hun deskundigheid. Het inputgerichte systeem, met focus op het behalen van een verplicht aantal punten, wordt vervangen door een output-systeem. De verantwoordelijkheid voor permanente educatie en de ontwikkeling van de professional wordt meer bij de accountant zelf neergelegd. Dat past ook prima bij de gewenste ontwikkeling van de maturiteit van de financieel professional.

Iedere accountant moet een portfolio permanente educatie maken. Dit plan beschrijft de beroepssituatie, de (in)richting van de leerdoelen en PE-activiteiten en vraagt naar de evaluatie van het leerresultaat.

Volwaardig

Al met al een prima ontwikkeling, mede bezien vanuit de eer van de stand en maturiteit van het vak. De financieel professional wordt door deze verandering uitgedaagd om een toekomstgerichte wijze van denken en een integrale manier van handelen te ontwikkelen. Verbetering van de volwassenheid van het vak en de nieuwe invulling van permanente educatie kunnen elkaar hierbij prima versterken. Vanzelfsprekend zijn strategie, performance management, governance, risk & compliance en finance operations & reporting belangrijke thema’s van deskundigheid. Maar deze vaktechnische bagage alleen is niet voldoende. De financieel professional komt in de weerbarstige praktijk vaak tot de ontdekking dat deze kennis weliswaar handig is om over te beschikken, maar dat deze tegelijkertijd beperkte waarde heeft om gezien te worden als een volwaardig gesprekspartner van het management.

'Vaktechnische bagage alleen is niet voldoende.'

De positionering van de financieel professional in 2022 vraagt meer. De accountant in business mag daarvoor vaker in de spiegel kijken. Stel de vraag wie de financieel professional in 2022 is en gebruik bij beantwoording van deze vraag ook eens een metafoor. Hoe ontwikkelt de financieel professional bijvoorbeeld van Impala naar Giraffe? De Impala is een angstig beestje en wordt gezien als fastfood in de natuur. Op de achterkant van de Impala staat in de vacht de letter M van McDonalds. Financieel professionals worden door het management ook regelmatig als angstig gezien. Hoe kan dat veranderen in - bijvoorbeeld - vertrouwen? Is de Giraffe daar een passende metafoor voor? Welke eigenschappen heeft deze vuurtoren van de savanne en hoe kan transformatie plaatsvinden tot partner in business? Dat is een creatiever vertrekpunt voor samenstelling van een PE-portfolio. Hierdoor ontstaat meer ruimte voor een driesporen PE-beleid, gericht op ontwikkeling van persoonlijke effectiviteit, van professionele vaktechnische vaardigheden en van publiek belang-competenties.

Gezichtsveld

Veel accountants zitten echter vast aan teugels uit het verleden, waardoor zij nauwelijks gebruik maken van vleugels gericht op de toekomst. Waarom alleen blijven vinken, in plaats van ook te vonken? Een breder gezichtsveld biedt een nieuw perspectief. Liefde voor het vak en maturiteit van het vak begint daarbij met de vraag 'Ben ik de oplossing?' Bezien vanuit persoonlijk leiderschap is het antwoord volmondig 'ja'.

Hoe kijkt de financieel professional naar een interessant voorbeeld, zoals de branden in de torens van het Rabobank bestuurscentrum in 2010 en 2011? In die tijd was Rabobank nog de witte raaf onder de banken. Waren de drie branden, waarvan twee aan de top, toevallig?

'Het is de moeite waard te onderzoeken waardoor naast ratio ook de kracht van intuïtie beter kan worden benut.'

Of was er op dat moment al meer aan de hand bij Rabobank? Het gaat in dit voorbeeld niet om gelijk hebben. Het gaat er om financieel professionals uit te nodigen meer te zien dan toevalligheden. Misschien is er een verband met iets groters, misschien ook niet. Hoe vaak is het voorgekomen dat iemand dacht dat er iets aan de hand was en dit niet bespreekbaar maakte, waar dit achteraf wel heel goed was geweest? Het is de moeite waard te onderzoeken waardoor naast ratio ook de kracht van intuïtie beter kan worden benut. Dat komt de balans van de financieel professional ten goede.

Delen

Mensen, dus ook financieel professionals, zijn echter minder gewend en hebben daardoor ook meer moeite om dergelijke thema’s te bespreken. Dit komt doordat bijna iedereen het makkelijker vindt om vanuit de ratio thema’s aan de orde te stellen, dan vanuit intuïtieve 'buikgevoelens' informatie te delen. Vanuit schaamte over anders denken, of angst om niet begrepen te worden, kunnen door deze opvattingen waardevolle observaties onbesproken blijven.

Stap voor stap ontdekken accountants (in business) de relevantie van een bredere blik. Tijdens de bestuursvergadering van de ledengroep, in februari 2019, werd dit nog eens bevestigd. Houding, gedrag en cultuur is, aldus het bestuur, meer dan een project. Het is essentieel voor een gezonde toekomst van de accountant in business. De rollen navigator, sensor, poortwachter, coach en analist kunnen mede daardoor beter worden ingevuld. Leiderschap, daadkracht en vernieuwing zijn bepalend. Dat vraagt investeringen in vernieuwende opleidingen, gericht op ontwikkeling en verbetering van persoonlijke effectiviteit, professionele vaktechnische vaardigheden en publiek belang competenties. Dit komt de maturiteit van het vak en de kwaliteit van de financieel professional in 2022 zeker ten goede.

Jan Willem Taams is betrokken bij business- en verandervraagstukken die zijn verbonden met strategie, governance en bedrijfsvoering. Taams, afgestudeerd als registeraccountant, werkte eerder bij Pensioenuitvoerder Mn Services en KPMG Accountants. Sinds 2009 vervult hij vertrouwensrollen als adviseur, bestuurder, kwartiermaker, informateur, onderzoeker, moderator, toezichthouder en procesbegeleider.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.