Arjan Brouwer

In coronatijd moeten accountants nadenken over alternatieven voor waarneming ter plaatse en op afstand professioneel-kritisch zijn, meent Arjan Brouwer.

Discussie Column

Social distancing voor accountants

Het nieuwe normaal? Dat is natuurlijk een artikel over het nieuwe normaal. Bijna dagelijks kom je wel een stuk tegen dat begint met de opmerking dat na Covid-19 de toekomst er anders uit gaat zien. Zou dat echt zo zijn? Het zou mooi zijn als we het goede van deze crisis vasthouden, maar ik zou toch ook blij zijn als we veel ervan achter ons kunnen laten.

Eén van de thema’s die vaker terugkomt is het werken op afstand. Zouden we na Covid-19 vasthouden aan een nieuwe vorm van werken waarbij GoogleMeet, Zoom, Webex of Microsoft teams de fysieke werkplek grotendeels vervangen en de keukentafel als kantoor dient? Zouden accountantscontroles grotendeels digitaal en op afstand gaan plaatsvinden?

Afgaande op discussies in de afgelopen jaren is een accountant op afstand voor sommigen een droom. Hoe afstandelijker de accountant, hoe groter het vertrouwen in een effectieve controle. Ik geloof daar niet zo in. Natuurlijk moet de accountant objectief en onafhankelijk zijn. Maar afstandelijk zeker niet. Een goede relatie is van belang voor een effectieve controle. Het draagt bij aan effectieve informatie uitwisseling, het zorgt ervoor dat relevante vraagstukken op tafel komen en dat een robuuste dialoog plaatsvindt. Dat is juist in het belang van een goede controle. Ook als de persoonlijke relatie goed is kun je professioneel kritisch zijn op de inhoud.

Bij het uitvoeren van de werkzaamheden in het kader van bijvoorbeeld een jaarrekeningcontrole is het controleteam vaak en ook regelmatig langdurig aanwezig bij de gecontroleerde, soms ook wel klant genoemd. Dat is niet alleen praktisch in het kader van informatie verkrijgen, vragen stellen en overleg plegen. Met het hele team bij de onderneming werken aan de controle en documentatie zorgt voor een intensieve interactie tussen teamleden, coaching en feedback ‘on the job’.

Door bij de onderneming te zijn en ‘rond te lopen’ terwijl je een controle uitvoert, zaken met medewerkers afstemt, stukken opvraagt of overleg voert, ‘voel’ je wat er bij de onderneming zoal speelt. Door als accountant op normale doordeweekse werkdagen bij de onderneming rond te lopen in het gebouw en de dagelijkse werkzaamheden gade te slaan krijg je voeling bij de sfeer, hoe consciëntieus er wordt gewerkt, wat de cultuur is op een afdeling, hoe serieus er echt wordt omgegaan met toegangsbeveiliging etc.

Door iemand eens goed in de ogen te kijken en zijn of haar non-verbale communicatie waar te nemen ben je beter in staat om de vereiste professioneel-kritische instelling aan de dag te leggen bij de beoordeling van aangeleverde informatie en gegeven verklaringen. Ik zou niet zover willen gaan als een kettingrokende opdrachtleider uit mijn beginjaren, die mij probeerde wijs te maken dat je de belangrijkste controle informatie verkrijgt in het rookhok en dat zijn regelmatige rookpauze dus echt een functie had. Het heeft mij er in ieder geval nooit toe kunnen verleiden om een sigaret op te steken. Maar interactie op de werkvloer met mensen die bij de organisatie werkzaam zijn, is absoluut van belang.

In de tijden van Covid-19 is dit allemaal niet of minder goed mogelijk. Niet alleen omdat de accountant thuiswerkt, maar ook omdat dat veelal geldt voor de medewerkers van de gecontroleerde onderneming. Dat de accountant zijn neus niet meer om de hoek kan steken bij de controller, verkoopafdeling of cfo en niet meer op de werkvloer aanwezig is, kun je echter maar ten dele oplossen met videobellen en telefonische vergaderingen. Een tijdje controleren op afstand is met aanpassingen best mogelijk, maar hoe langer dit duurt, hoe belangrijker het wordt om het gebrek aan fysieke waarneming ter plaatse te compenseren en op afstand professioneel-kritisch te zijn.

Er is, en naar mijn inschatting komt er, geen standaard voor accountants om dit op te lossen. We zullen dus zelf creatief moeten zijn, bewust na moeten denken over alternatieven en onze digitale tools optimaal moeten inzetten. Er zijn ongetwijfeld accountants met goede voorbeelden waar collega’s iets van kunnen leren. Ik nodig ze graag uit om dat in reactie op deze column te doen.

Wat vindt u van deze column?

Reageer

Arjan Brouwer is partner bij PwC en hoogleraar externe verslaggeving aan de VU Amsterdam.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.