Marjan Heemskerk over wat de accountantssector kan doen om relevant te blijven in het AI-tijdperk.

Discussie Column 03 oktober 2025

Waarom klanten liever ChatGPT raadplegen dan hun accountant

"Ik heb het even aan ChatGPT gevraagd." Het is een zinnetje dat ik de laatste tijd steeds vaker hoor van ondernemers. Waar ze vroeger met een vraag over aftrekposten of investeringsregelingen direct naar hun accountant belden, zoeken ze nu hun heil bij Google of kunstmatige intelligentie. En waarom ook niet? Het antwoord staat er in seconden, zonder wachttijd, zonder factuur. Voor accountants is dat een ontwikkeling die we niet kunnen negeren. Want de opkomst van AI is niet alleen een nieuw hulpmiddel, het verandert de manier waarop klanten naar ons vak kijken. En dat raakt direct aan onze rol, onze relevantie en uiteindelijk ook onze toekomst.

Laten we eerlijk zijn: dat klanten online informatie zoeken, is niet nieuw. Google is al jaren de eerste stop voor veel ondernemers. Met mijn platform speelde ik daar in 2016 al op in. Door praktische voorbeelden te bieden en duidelijke taal. Maar met ChatGPT en vergelijkbare systemen is er iets veranderd. Waar Google vooral losse puzzelstukjes oplevert, geeft AI meteen een compleet antwoord. Het voelt persoonlijk, concreet en bruikbaar.

Waarom ondernemers AI aantrekkelijk vinden

Als je het vanuit de ondernemer bekijkt, is het logisch. AI is altijd beschikbaar, snel en goedkoop. Het voelt onafhankelijk en objectief. En voor veel standaardvragen voldoet het antwoord ook echt. Maar er schuilt een gevaar in die ogenschijnlijke volledigheid. AI geeft geen context, stelt geen verdiepende vragen en heeft geen gevoel voor de persoonlijke situatie van een ondernemer. Het ziet er misschien overtuigend uit, maar kan de plank volledig misslaan. De antwoorden zijn lang niet niet altijd correct, laat staan afgestemd op de specifieke omstandigheden van de ondernemer. Maar de drempel is laag en de verleiding groot. Waarom een vraag mailen naar je accountant en een dag wachten, als je in twintig seconden een keurig lopende tekst krijgt die eruitziet alsof het klopt?

Een voorbeeld: een ondernemer vraagt ChatGPT of een elektrische auto in de zaak voordeliger is dan privé. Het antwoord bevat waarschijnlijk de bijtellingspercentages en een rekenvoorbeeld. Handig, maar zonder te weten hoeveel kilometers de ondernemer privé en zakelijk rijdt, of welke investeringsplannen er verder zijn, blijft het een half verhaal. Het lijkt sluitend, maar kan leiden tot verkeerde beslissingen.

De dreiging van Agentic AI

En dan hebben we het nog niet eens over de volgende stap: Agentic AI. Allianz Trade becijferde onlangs dat in Nederland binnen vijf jaar 60 procent van de banen van hogeropgeleiden geheel of gedeeltelijk geraakt kan worden door AI. Niet omdat mensen hun werk minder goed doen, maar omdat de technologie steeds meer cognitieve taken kan overnemen. In landen als Duitsland of Italië leidt AI vaak tot samenwerking: technologie ondersteunt, werkgelegenheid blijft. In Nederland daarentegen is de arbeidsmarkt bovengemiddeld gevoelig voor vervanging. En juist beroepen in de financiële dienstverlening, consultancy en ICT staan bovenaan de lijst.

Agentic AI is geen co-piloot meer, maar een autopiloot. Waar generatieve AI zoals ChatGPT antwoorden formuleert, voert Agentic AI complete processen uit. Denk aan een volledig uitgewerkt adviesrapport, een belastingaangifte of een contract. En dat allemaal zonder menselijke tussenkomst. Het is een verschuiving die ons vak op zijn grondvesten kan laten schudden.

De echte toegevoegde waarde van accountants

Maar zoals altijd ligt er ook een duidelijke kans. Want als AI de basisinformatie razendsnel kan leveren, hoeven wij die rol niet meer te vervullen. Het doorspitten van fiscale tabellen of het eindeloos herhalen van standaarduitleg kan door technologie worden overgenomen. En laten we eerlijk zijn: dat is ook vaak niet het meest inspirerende werk.

Wat overblijft, is waar de echte waarde zit: context, maatwerk, het grotere plaatje. Wij kunnen verbanden leggen die een algoritme niet ziet. Wij kennen de ondernemer, de branche, de ambities en de zorgen. Wij kunnen meedenken over scenario's, risico's en kansen. Met andere woorden: wij moeten van informatieverstrekker naar betekenisgever. Van uitlegger naar adviseur. En dat vraagt misschien wel een heel ander zelfbeeld van ons vak.

Wat kunnen we concreet doen om relevant te blijven?

1. Omarm AI, in plaats van het te negeren.Gebruik ChatGPT zelf voor de snelle basis, maar laat zien dat jouw meerwaarde verder gaat.
2. Maak de vertaalslag naar de praktijk.AI kan cijfers oplepelen, maar de context en consequenties uitleggen blijft ons terrein.
3. Investeer in soft skills.Luisteren, doorvragen, begrijpen wat er achter een vraag zit: dat onderscheidt ons van een algoritme.
4. Durf de klant uit te dagen.Als iemand zegt: "Ik heb dit gelezen op ChatGPT", gebruik dat dan als startpunt voor een gesprek. Niet om de technologie weg te wuiven, maar om samen te onderzoeken wat er klopt en wat er mist.

Een wake-up call voor de sector

De vergelijking met de industriële revolutie is misschien groot, maar niet overdreven. Toen namen machines het zware handwerk over, nu dreigt AI hetzelfde te doen met cognitieve taken. Het is aan ons om te zorgen dat dit niet leidt tot irrelevantie, maar juist tot een herwaardering van de menselijke factor in ons werk.

Accountants hoeven niet te concurreren met AI op snelheid of informatieverschaffing. Dat spel verliezen we. Maar we kunnen winnen op maatwerk, betrouwbaarheid en vertrouwen. Want geen enkele chatbot kent de ondernemer zo goed als wij.