Discussie opinie 31 maart 2020

Toegang tot kasmiddelen om faillissementen te voorkomen

In de huidige crisis is de toegang tot kasmiddelen voor een belangrijk deel opgedroogd. Op banken rust een zware verantwoordelijkheid hierin. De accountant kan helpen, aldus Jan Bouwens.

Jan Bouwens

Om faillissementen te voorkomen is het van belang dat bedrijven toekomstige opbrengsten onderbouwen en dat afspraken met financiers worden gemaakt. Zo is er de uitspraak van de NVB van 19 maart jl. waarin zij beloven het mkb in de lucht te houden; een afspraak die moet worden opgenomen in de evaluatie. De accountant dient een opinie te geven bij deze prognoses en afspraken.

Onze verslaggevingsregels schrijven voor dat de balans moet worden opgemaakt volgens liquidatiewaarde, als niet langer kan worden gegarandeerd dat de onderneming op eigen kracht kan voortbestaan. De regel is als volgt: "Gebeurtenissen die blijken na balansdatum en die geen nadere informatie geven over de feitelijke situatie per balansdatum dienen niet in de jaarrekening te worden verwerkt, tenzij deze een grote betekenis voor de rechtspersoon hebben omdat de continuïteitsveronderstelling vervalt en de jaarrekening wordt opgesteld uitgaande van liquidatie van het geheel van de werkzaamheden van de rechtspersoon." Op basis van dit argument zou zowat elke onderneming gewaardeerd moeten worden op basis van liquidatiewaarde. Maar wat is dat? Is dat wat de hoogst biedende ervoor geeft midden in de crisis? Formeel zou het dat moeten zijn. Maar is dit redelijk?

Gedurende de financiële crisis hadden we een soortgelijke discussie rondom pakketten van gesecuritiseerde leningen. Niemand wilde nog de handen branden aan deze pakketten en de liquidatiewaarde ervan was daarom erg laag, zo niet nul. Banken deden enorm hun best om aannemelijk te maken dat de indirecte opbrengstwaarde van deze pakketten in een andere richting wezen, omdat de klanten aan hun verplichtingen bleven voldoen;, in elk geval gedeeltelijk.

Sinds de Covid-19-crisis bevinden we ons in een situatie die vergelijkbaar is met wat ons overkwam gedurende de financiële crisis, behalve dan dat nu een veel groter aantal bedrijven zou kunnen omvallen. Hoe lossen we dit op?

In de eerste plaats hebben overheden en centrale banken steun toegezegd. De vorm van deze steun is echter nog onzeker. Voor zzp'ers lijkt men een soort bijstand te willen invoeren, maar daarmee kan slechts de privéconsumptie worden afgedekt, niet de vaste lasten. Luchtvaartmaatschappijen is eveneens steun toegezegd. Maar wat betekent dat dan? Voldoet de overheid de verplichtingen?  In feite spreken we over aanvullende (forbearance )afspraken die worden gemaakt met schuldeisers. Wat nu van cruciaal belang is, is te weten welke afspraken de onderneming maakt met overheden, leveranciers en banken over hun (voortgaande) toegang tot kasmiddelen. Om hard te maken dat het bedrijf (na de crisis) levensvatbaar is, moet het bedrijf aannemelijk kunnen maken in welke omvang business terug zal komen zo gauw we uit de crisis kruipen.

Rol accountant

De verklaring en de analyse van de accountant zou zich moeten richten op de toegang tot cash en op de kwaliteit van de onderliggende bedrijfsanalyses. De verklaring zou er uit moeten bestaan dat de accountant aangeeft hoe de toegang tot kasmiddelen zich voor de betrokken onderneming over de afgelopen periode heeft ontwikkeld: Is deze beter geworden of afgenomen? Tevens zou de accountant een uitspraak moeten doen over de realiteitswaarde van de prognoses. Van belang is dat accountants deze verklaring ook per kwartaal zouden afgeven, zodat belanghebbenden op de hoogte zijn van de ontwikkelingen rondom toegang tot cash.

Achteraf per kwartaal een  geattesteerde rapportage omtrent de toegang tot cash afgeven mag overkomen als te laat. Maar de waarde van deze attestering moet worden gezien vanaf het moment dat deze wordt afgegeven en kijkt dus wel degelijk naar voren.

In de huidige crisis is de toegang tot kasmiddelen voor een belangrijk deel opgedroogd, maar met hulp van onze centrale en commerciële banken en wellicht ook hun leveranciers kunnen we deze toegang door de crisis heen op gang houden. Er rust een enorme verantwoordelijkheid op met name de financiële sector om te bepalen wie wel en wie niet toegang houdt tot kasmiddelen. De accountant kan hierin helpen, door een onafhankelijk opinie te geven over de financiële positie van het betrokken bedrijf.