Magazine 14 december 2018

'Pinkeltjesaffaire'

Wedden dat u ook meteen weet waar deze titel naar verwijst? Het geeft, volgens één van uw collega’s, weer hoe de geschiedenis van uw beroep aan de orde komt binnen de opleiding tot accountant. En nu ik dat aan meerdere mensen heb gevraagd, durf ik de aandacht voor de historie van uw vak in de opleiding tot accountant wel als volgt te beschrijven: een notendop is aan de grote kant.

Dit artikel is verschenen in Accountant Q4, 2018

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Het antwoord ‘Pinkeltjesaffaire’ dook op in de opbrengst van een van onze workshops tijdens het symposium Rekenen op goed werk: beroepsgeschiedenis, beroepsethiek en beroepseer als basis van de opleiding tot accountant. Een divers publiek luisterde daar eerst naar bijdragen van Kees Camfferman, hoogleraar financial accounting, Cok Bakker, hoogleraar levensbeschouwelijk onderwijs en Thijs Jansen, directeur Stichting Beroepseer, om zich vervolgens in workshops te buigen over de drie genoemde thema’s. Martin Martinoff van de Britse ICAEW sloot de middag af.

Een van de startvragen van het symposium was heel eenvoudig: wat wordt er nu zoal in de opleiding tot accountant gedaan aan beroepsgeschiedenis? Deelnemers, vaak zelf accountants die nu actief zijn in het accountancyonderwijs, kwamen onder meer tot uitspraken als: “een kwartiertje Limperg”, de affaire Pincoffs en als er al aandacht is voor de beroepsgeschiedenis, dan gaat die kennelijk steevast gepaard met de meest
geruststellende disclaimer aller tijden “dit hoef je niet te onthouden”.

Terwijl je - een logische vervolgvraag ook voorgelegd tijdens het symposium - aardig wat opbrengsten kunt noteren als je wél gericht en herhaald aandacht geeft aan beroepsgeschiedenis: het historisch perspectief biedt antwoord op dilemma’s nu en in de toekomst en draagt bij aan de gewenste grondhouding van accountants. Het vormt een nuttig en noodzakelijk kader voor zelfreflectie, verstevigt de argumentatie en biedt context, het verbindt generaties, het is eenvoudig te koppelen aan de actualiteit en zou wel eens behulpzaam kunnen zijn bij besluitvorming.

En het draagt, in één moeite door, ook bij aan beroepsethiek en beroepseer. Leest u het net genoemde rijtje gerust nogmaals, maar dan door die bril.

Niet geheel toevallig werkten de sprekers ook allemaal mee aan Artikel 5, de beroepseer van de accountant. Aanleiding voor het symposium vormde namelijk een van de adviezen in onze bundel: kies in de opleiding tot accountant voor een brede, rijke vorming, door studenten vanaf de eerste dag meer en explicieter na te laten denken over hun toekomstige rol.

Een rol waarbij je uiteindelijk heus rekenmodellen, formules, regels en kaders nodig hebt, maar die in essentie gaat over de bijdrage die je als accountant gaat leveren aan een eerlijke samenleving. Een samenleving die zich in al haar grilligheden manifesteert en waar je je rolvast doorheen zal moeten navigeren. De specifieke voorbereiding op die rol gaat niet spontaan plaatsvinden. Dat vereist andere invalshoeken en een andere didactiek.

Gelukkig is die rol nu ook een van de streams die volgens de Commissie Eindtermen in de opleiding telkens en op meer plaatsen aan de orde zou moeten komen. En ik zie meer dan genoeg mogelijkheden daarvoor. Het vormt ook de reden dat ik begin november ‘ja’ zei en nu voor vier jaar plaatsneem in de nieuwe redactieraad van de Commissie Eindtermen.