Nieuws 15 november 2016

Jaarrekening helft gemeenten niet goedgekeurd

Ongeveer de helft van de gemeenten heeft geen goedkeuring van de accountant gekregen voor de jaarrekening. De problemen met de jaarrekening komen vooral voort uit de decentralisering van het sociaal domein.

Dat blijkt uit onderzoek van het bureau BMC in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksreleaties. "De andersluidende controleverklaringen zijn blijkens dit onderzoek vooral een gevolg van de fouten en onzekerheden die opgetreden zijn bij de zorg in natura (bij met name de Wmo 2015 en de Jeugdwet) en de verstrekking van het persoonsgebonden budget (PGB)", aldus minister Plasterk in een Kamerbrief over het onderzoek.

Plasterk voorziet geen snelle oplossing van de problemen. "Het zal waarschijnlijk nog enkele jaren duren voordat zowel gemeenten als zorgaanbieders hun interne werkprocessen op orde hebben. In deze brief kondig ik concrete acties aan om dit proces te bespoedigen. Na overleg met de VNG heb ik bijvoorbeeld besloten om gemeenten die problemen ondervonden hebben bij het tijdig afleggen van de verantwoording te vragen om samen met hun accountant een verbeterplan op te stellen. Het is hierbij van belang om te benadrukken dat de in 2015 gemaakte fouten en onzekerheden een gevolg zijn van verschillende schakels in de nieuwe keten van verantwoordelijkheden, die nog onvoldoende op elkaar aansluiten", aldus de minister.

Afgegeven controleverklaringen voor getrouwheid (landelijk)

Soort verklaring	Aantal gemeenten
Goedkeurend	196 (50 procent)
Verklaring met beperking	169 (43 procent)
Verklaring van oordeelonthouding	28 (7 procent)
Afkeurende verklaring	geen (0 procent)
Totaal aantal gemeenten met een controleverklaring	393

Afgegeven controleverklaringen voor rechtmatigheid (landelijk)

Soort verklaring	Aantal gemeenten
Goedkeurend	186 (47 procent)
Verklaring met beperking	178 (45 procent)
Verklaring van oordeelonthouding	28 (7 procent)
Afkeurende verklaring	1 (0,3 procent)
Totaal aantal gemeenten met een controleverklaring	393

Regio's

De provincies Zeeland en Zuid-Holland tellen de meeste gemeenten met goedkeurende verklaringen, de provincies Flevoland, Drenthe en Groningen de minste. De grotere gemeenten scoren echter slechter dan kleine gemeentes. Gemeentes met twintigduizend tot vijftigduizend inwoners scoren het beste, met 55 procent goedkeurende verklaringen. Bij gemeenten met meer dan honderdduizend inwoners lag het percentage het laagst, op 45 procent.

Knelpunten

In geen van de onderzochte gemeenten is het proces rond de verantwoording soepel verlopen. Alle gemeenten noemen volgens de onderzoekers de volgende knelpunten:

• Afhankelijkheid van de SVB en de pgb-problematiek.
• Afhankelijkheid van aanbieders. De onderbouwing van de geleverde zorg in natura door aanbieders leverde problemen op en aanbieders bleken vaak niet in staat om de gevraagde accountantsverklaringen tijdig aan te leveren.
• Het kostte gemeenten veel meer tijd en capaciteit dan in voorgaande jaren om de zaken intern goed op orde te krijgen. Het controleren van bestanden en het samenstellen van de dossiers voor de accountant was tijdrovend.
• Met de accountant moest veel overleg gevoerd worden, waarna dan weer aanvullende informatie moest worden verstrekt.

Enkele gemeenten geven ook aan dat de accountant met wie zij werkten capaciteitsproblemen had, waardoor er vertraging ontstond rond het aanleveren van de controleverklaring. Deze capaciteitsproblemen kwamen niet alleen voor bij kleine accountantskantoren, maar ook bij de grotere spelers.

Verbeteracties

Naast de reeds ingezette maatregelen, zoals handreikingen en protocollen van de NBA, van de VNG, coulanceregelingen en voorlichtingsbijeenkomsten is de verwachting dat de verantwoording over 2016 ook nog problemen zal opleveren. De minister stelt daarom het landelijk accountantsprotocol voor het verslagjaar 2016 bij op basis van de opgedane ervaringen. Verder zal er gewerkt worden aan beter onderling berichtenverkeer tussen de zorgaanbieders en de gemeenten, een betere tussentijdse verwerking van declaraties en facturen. Ook zal er betere voorlichting komen over hoe gemeenten levering van zorg kunnen vaststellen.

Planning

De minister benadrukt ook dat de controles beter gepland moeten worden in de toekomst: "Het is van belang dat accountants en gemeenten voor het verslagjaar 2016 een meer realistische planning maken, gericht op aanlevering van de jaarstukken met controleverklaring door de gemeente bij het CBS op uiterlijk 15 juli 2017, waarbij de afhankelijkheid van derden en verwachtingen over de oplevering van de controleverklaring helder moeten zijn bij zowel gemeenten als accountants. NBA en VNG zullen zich inspannen om hun respectievelijke achterbannen aan te zetten tot het maken van duidelijke en realistische planningsafspraken."

• Kamerbrief over verslagjaar 2015 door gemeenten
• Eindrapport controlebevindingen gemeentelijke jaarstukken 2015 en lessen voor 2016