Nieuws

Monitoring Commissie Accountancy: 'Nog veel werk aan de winkel'

De accountantssector moet nog flinke stappen zetten om tot de noodzakelijke kwaliteitsverbetering en cultuur- en gedragsverandering te komen. De in 2014 voorgestelde maatregelen alleen zijn niet afdoende om de oorzaken van de structurele problemen binnen de sector op een adequate wijze aan te pakken.

Dat stelt de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) in haar rapport Veranderen in het Publiek Belang. De instelling van de Monitoring Commissie Accountancy, in juni 2015, was één van de maatregelen uit het verbeterplan In het Publiek Belang.

De commissie deed de afgelopen negen maanden intensief onderzoek naar de invoering en werking van de 53 verbetermaatregelen uit het rapport In het Publiek Belang, dat in september 2014 werd gepresenteerd. De MCA voerde tientallen gesprekken en deed bij 29 accountantsorganisaties een uitvraag naar de invoering en werking van de verbetermaatregelen. Daarnaast onderzocht de commissie of de maatregelen uit het verbeterplan structurele problemen voldoende wegnemen. Vervolgens beoordeelde de commissie of die maatregelen zijn ingevoerd en of ze de beoogde effecten realiseren.

Diepgaande analyse

De MCA erkent dat de sector in 2014 is begonnen aan een ingrijpend veranderproces, maar adviseert om een meer diepgaande analyse van de oorzaken van de problemen binnen de sector te maken. De commissie beveelt verder aan om de veranderaanpak en de te nemen maatregelen meer te richten op de prikkels in het hele systeem van de sector- en accountantsorganisaties.

MCA-voorzitter Ada van der Veer: “Er wordt door de accountancysector hard gewerkt om te komen tot kwaliteitsverbetering en cultuurverandering. Voor die inspanning past waardering. Maar er is meer nodig. Uit ons onderzoek blijkt dat de oorzaken van de problematiek binnen de sector en de maatregelen onvoldoende op elkaar aansluiten, dat een aantal dieperliggende oorzaken nog onvoldoende wordt aangepakt en dat het veranderproces op een meer gebalanceerde wijze inhoud moet krijgen.”

De commissie roept de accountantssector daarom op de aanbevelingen voortvarend op te pakken.

De Monitoring Commissie Accountancy, van links naar rechts: Henk Scheffers, Erik van de Loo, Ada van der Veer en Marcel Pheijffer.

Hete aardappelen

De MCA spreekt in haar rapport over ‘wicked problems’: problemen, onderwerpen of thema’s die moeilijk bespreekbaar of oplosbaar zijn. Als voorbeelden noemt de commissie de effecten van het verdienmodel op cultuur en gedrag binnen accountantsorganisaties en het partnermodel in relatie tot de interne verrekening tussen de controle- en adviespraktijk. Ook de balans tussen cliëntbelang en publiek belang, het fraudevraagstuk, het begrip (audit)kwaliteit en een gezonde marktwerking schaart de commissie onder zulke ‘hete aardappelen’ binnen de sector.

De commissie bespreekt ook de rol van de NBA bij de realisering van de verbeterplannen. De MCA waardeert het dat de NBA werk maakt van de eigen bestuurlijke inrichting, visievorming, pluriformiteit en plaatsbepaling. Wat de commissie betreft had een andere volgorde (eerst visievorming, dan pas aanpassing van de governance) passender geweest. Ook vindt de commissie dat de NBA het voortouw moet nemen in sectorbrede discussies over de verwachtingskloof en de aanpak van de genoemde ‘wicked problems’.

Schijnzekerheid

Volgens de MCA zou het contraproductief zijn nu met een lijst met (aanvullende) maatregelen te komen. Ook moet de oplossing voor de sector op dit moment niet worden gezocht in politiek ingrijpen en meer wet- en regelgeving.

Als de genoemde aspecten in het veranderproces niet worden benoemd, besproken en geadresseerd, ontstaat de schijnzekerheid dat de sector het veranderproces al heeft afgerond en er weer bovenop is na invoering van door de sector voorgestelde maatregelen, aldus de MCA.

De commissie verwacht eind 2017 een volgend rapport uit te brengen. Tot die tijd hoopt en verwacht de commissie dat de sector zelf werk maakt van de in haar eerste rapport geconstateerde zaken.

Bevindingen MCA

  • Door de sector is een stevige aanzet gemaakt met het werken aan – met name de opzet van – de 53 door een werkgroep in 2014 voorgestelde maatregelen, het verhogen van de kwaliteit van accountantsdiensten en het vormgeven van de cultuur- en gedragsverandering.
  • De commissie heeft (nog) niet de overtuiging dat de door de werkgroep voorgestelde maatregelen, hoewel deze positieve effecten hebben, voldoende zijn om de oorzaken van de  structurele problemen binnen de accountancysector zoveel mogelijk weg te nemen en het vertrouwensherstel en het publiek belang adequaat te borgen.
  • Los van de invoering en naleving van de voorgestelde maatregelen is het nodig de oorzaken van de problematiek van de sector beter inzichtelijk te maken en aan te pakken, om de noodzakelijke cultuur- en gedragsverandering en vertrouwensherstel te bereiken.
  • Het veranderproces vraagt blijvend aandacht en vooral een meer adaptieve en op intrinsieke motivatie gerichte benadering, in plaats van de door de commissie vaak waargenomen technocratische en op compliance gerichte benadering.
  • Binnen alle te onderscheiden marktsegmenten (met name bij de grote accountantsorganisaties) zijn vorderingen gemaakt, maar overal moeten ook nog flinke stappen worden gezet; zeker in het segment van de niet-oob-accountantsorganisaties.

Aanbevelingen MCA

  • Het opstellen van deugdelijke(re) oorzakenanalyses. Daarbij ook ‘wicked problems’ adresseren, zoals het verdienmodel, het fraudevraagstuk en het vinden van een evenwichtige benadering tussen cliëntbelang en publiek belang.
  • Een meer adequate onderbouwing van de voorgestelde maatregelen, met een duidelijke koppeling aan geconstateerde oorzaken en te realiseren effecten. Zo dragen de maatregelen beter bij aan het realiseren van effecten zoals kwaliteitsverhoging, vertrouwensherstel en het dienen van het publiek belang.
  • Het maken van onderscheid en het krijgen van een betere balans tussen maatregelen die de cultuur binnen de sector en accountantsorganisaties raken (gericht op systeemprikkels) en maatregelen die betrekking hebben op individueel gedrag (gericht op individuele prikkels).
  • Het gestructureerder vormgeven van het veranderproces, met aanbrengen van balans tussen technocratische en adaptieve aanpak van de maatregelen en het veranderproces. Daardoor kan daadwerkelijke en duurzame gedrags- en cultuurverandering worden bereikt.

» NBA-reactie op rapport MCA

Gerelateerd

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.