Nieuws 26 februari 2018

Nederland scoort weer slechter op corruptie-index

Nederland staat net als vorig jaar op de achtste plaats in de Corruption Perceptions Index (CPI) van Transparency International, maar met de slechtste score ooit. De daling wordt vooral veroorzaakt door lage scores voor de indicatoren kwaliteit van de democratie, goed bestuur en de kwaliteit van de rechtsstaat.

Dat heeft de Nederlandse tak van de organisatie vorige week bekendgemaakt. De index, die met behulp van experts 180 landen en territoria rangschikt op het waargenomen niveau van corruptie in de publieke sector, gebruikt een schaal van 0 tot 100, waarbij 0 zeer corrupt is en 100 staat voor corruptievrij.

Weinig vooruitgang bij bestrijding corruptie

Meer dan tweederde van de landen in de index scoort onder de 50. Ook dit jaar zijn er meer landen op de index die hun score hebben verslechterd dan landen waarvan de score is verbeterd. Transparency International noemt het verontrustend dat er weinig tot geen vooruitgang wordt geboekt bij de bestrijding van corruptie, ondanks de inspanningen van veel landen op dit gebied.

Nieuw-Zeeland presteert het beste met een score van 89, op de voet gevolgd door drie Scandinavische landen: Denemarken (88), Finland (85) en Zweden (85). De best presterende regio is West-Europa met een gemiddelde score van 66. Hoewel er geen enkel land is dat corruptievrij is, delen de landen aan de top dezelfde kenmerken wat betreft openbaarheid van bestuur, persvrijheid, burgerlijke vrijheden en onafhankelijke rechtsstelsels.

Voor het elfde jaar op een rij is Somalië de hekkensluiter van de index, met dit jaar een score van 9. Zuid-Soedan is de tweede onderaan de lijst met een score van 12, gevolgd door Syrië (14) en Afghanistan (15). De slechtst presterende regio's zijn Sub-Sahara Afrika (gemiddelde score 32), en Oost-Europa & Centraal-Azië (gemiddelde score 34). Landen onderaan de index worden gekenmerkt door politieke instabiliteit, een zwakke rechtsstaat en wijdverbreide straffeloosheid voor corruptie, lage persvrijheid en betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld, en slecht bestuur.

Nederland

Nederland staat met 82 punten op de achtste plaats, samen met Canada, Luxemburg en het Verenigd Koninkrijk. De berekening van de CPI 2017 is voor Nederland gebaseerd op acht indicatoren. De laagste score gaat wederom naar de Sustainable Governance Index van de Bertelsmann Foundation, met in 2017 slechts 70 punten van de 100. Deze indicator beoordeelt de kwaliteit van de democratie en werkt in het kader van dit onderzoek met de vraag: "In welke mate wordt voorkomen dat ambtenaren en politici misbruik maken van hun ambt voor privébelangen?". De Bertelsmann Foundation is al enkele jaren kritisch over het Nederlandse anti-corruptiebeleid.

De grootste daler onder de indicatoren voor Nederland is dit jaar de Rule of Law Index met een score van 80 (in 2016 was dit nog 82). Deze indicator beoordeelt de kwaliteit van de rechtsstaat en ziet op overheidsbevoegdheden, de afwezigheid van corruptie, openbaarheid van bestuur, grondrechten, orde en veiligheid, en civiel- en strafrechtelijke handhaving. Nederland scoort vooral laag op het gebied van handhaving, in het bijzonder op de effectiviteit van het strafrechtelijk onderzoek.

Het aantal vervolgde misdrijven in ons land is volgens Transparency International relatief laag en harde sancties worden "zelden toegepast". De organisatie noemt als voorbeeld de zaak van VVD-wethouder van Roermond Jos van Rey, die "ondanks de stevige bewezenverklaring van onder andere corruptie en witwassen, de relatief lichte straf van een jaar voorwaardelijke celstraf kreeg. Een duidelijk signaal dat corrupt gedrag niet acceptabel is in onze samenleving ontbreekt."