Rekenkamer: Belastingdienst corrigeert steeds minder bij inhuur zelfstandigen
De aanpak door de Belastingdienst van schijnzelfstandigheid bij inhuur van vakmensen in allerlei bedrijfssectoren komt niet van de grond. Dat stelt de Algemene Rekenkamer.
De Rekenkamer heeft via data-analyse bij 1,1 miljoen aangiften nagegaan hoe vaak de Belastingdienst correcties toepast op de aangifte van zelfstandigen. Dat aantal loopt sinds 2016 terug. De pakkans is laag bij schijnzelfstandigheid; de Belastingdienst is met de huidige middelen niet in staat vooraf of achteraf schijnzelfstandigheid aan te pakken, zo blijkt uit 'feitelijk focusonderzoek' van de Algemene Rekenkamer.
In 2016 is een nieuwe wet van kracht geworden die steviger handhaving ook bij opdrachtgevers mogelijk maakt, de Wet Deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Dba). Maar het kabinet besloot die wet voorlopig niet te handhaven ('moratorium'), na maatschappelijke onrust over nieuwe regels. Belastingambtenaren controleren daardoor bij steeds minder opdrachtgevers of zij ten onrechte geen loonheffing afdragen. Het aantal correcties is laag en ook zzp'ers worden minder gecontroleerd.
De handhavingsstop bij de opdrachtgevers is de afgelopen jaren iets afgezwakt. Zo kan de Belastingdienst een opdrachtgever een aanwijzing geven als zij schijnzelfstandigheid vermoedt. Toch heeft de dienst tussen eind 2019 en 2021 maar drie aanwijzingen afgegeven en maar één keer een correctie opgelegd.
Weinig animo voor webmodule
Ook stelt de Algemene Rekenkamer vast dat bedrijven minder vooroverleg met de Belastingdienst aanvragen, om duidelijkheid te krijgen over de juistheid van een inhuurconstructie. Bedrijven en andere organisaties huren graag zelfstandigen in, onder meer omdat dit door lagere belastingafdrachten goedkoper is dan mensen in loondienst nemen.
Hulpmiddelen die onder meer door de Belastingdienst zijn ontwikkeld om duidelijkheid te geven over de arbeidsrelatie, zoals een webmodule die naleving van de wet eenvoudiger moet maken, worden weinig benut. In het coalitieakkoord wordt juist veel van de webmodule verwacht.
De Algemene Rekenkamer heeft voor het onderzoek gesproken met belastingmedewerkers en partijen op de arbeidsmarkt. Opdrachtgevers, zelfstandigen en vakbonden dringen, net als medewerkers van de Belastingdienst, aan op spoedige verandering. De huidige praktijk zorgt voor een ongelijk speelveld op de arbeidsmarkt als sprake is van schijnzelfstandigheid. Die praktijk wordt door de sterk terughoudende handhaving van de Belastingdienst niet doorbroken.
Tekort belastingambtenaren
De rijksoverheid loopt door het gebrek aan handhaving belasting- en premie-inkomsten mis. Hoe langer de oplossing uitblijft, des te groter de problemen worden, aldus de Rekenkamer. Specialisten van de Belastingdienst dringen aan op stapsgewijs opheffen van het huidige handhavingsmoratorium.
Simpelweg alle fiscale regels van de Wet Dba (Deregulering beoordeling arbeidsrelaties) handhaven, is geen structurele optie, meent de Rekenkamer. Het is niet reëel voor de fiscus en ook kan de onrust onder bedrijven die zelfstandigen willen inhuren dan weer oplaaien.
Het onderscheid vaststellen tussen loondienst en ondernemerschap door een zelfstandige is arbeidsintensief. De fiscus heeft onder de huidige wet- en regelgeving te weinig gespecialiseerde belastingambtenaren, als het nu grotendeels bevroren toezicht heringevoerd wordt.
Nederland telt inmiddels 1,1 miljoen zzp’ers, tegen acht miljoen mensen in dienstverband.
Bron: Algemene Rekenkamer
Gerelateerd
Diverse algoritmes overheid werken volgens Rekenkamer ondermaats
De Algemene Rekenkamer constateert dat diverse algoritmes van de overheid niet aan de basiseisen voldoen. Zes van de negen onderzochte uitvoeringsorganisaties scoorden...
Rekenkamer: Uitvoering en controle NOW op orde
De Algemene Rekenkamer geeft de minister van SZW en het UWV een compliment voor de wijze waarop deze regeling is uitgevoerd en hoe de controle erop is ingericht....
Rekenkamer: Rechtmatigheid bestedingen verder onder druk
Van bijna vijf procent van alle verplichtingen die de rijksoverheid in 2021 aanging en die leiden tot uitgaven in de toekomst, staat de rechtmatigheid niet vast....
'Veel zzp'ers gaan slecht om met fiscale oudedagsreserve'
Een aanzienlijk deel van de zzp'ers die gebruikmaakt van fiscale voordelen om te sparen voor de oudedagsvoorziening, zet dit geld niet daadwerkelijk apart.
Sterke daling aantal boekenonderzoeken door fiscus
In de periode 2016-2021 is het aantal boekenonderzoeken in het mkb met ruim 75 procent gedaald, bij grote ondernemingen met ruim 50 procent.