'Kabinet gaf in 2022 bijna 21 miljard euro uit zonder goedkeuring parlement'
Het kabinet Rutte-IV heeft in 2022 bijna 21 miljard euro uitgegeven, zonder daarvoor vooraf toestemming te vragen aan het parlement. Dat meldt de Volkskrant op basis van eigen onderzoek, daags voor Verantwoordingsdag.
Volgens de krant hanteert het kabinet steeds vaker een noodmaatregel die het mogelijk maakt om geld uit te geven, zonder het parlement vooraf om toestemming te vragen. Een zorgwekkende ontwikkeling, menen deskundigen. "Als je het keer op keer doet, is het niet meer incidenteel, dan is het in strijd met de regels van onze democratie."
Naast drie momenten in het jaar (de voorjaars- en najaarsnota en de Miljoenennota) kan de begroting van het kabinet in buitengewone situaties incidenteel worden bijgesteld, via een apart wetsvoorstel dat dan wel langs de Eerste en Tweede Kamer moet, aldus de krant.
Alleen als een minister in een crisissituatie besluit dat uitstel van nieuw beleid "niet in het belang van het Rijk" is, kunnen ministeries ook zonder instemming van het parlement extra uitgaven doen. Parlement en senaat moeten daarover wel worden geïnformeerd.
Vooral bij EZK
In 2022 was sprake van 51 'incidentele bijstellingen' van de begroting, goed voor in totaal 41,8 miljard euro aan extra uitgaven. Daarbij werd voor 20,7 miljard vooraf geen toestemming gevraagd, zo meldt de krant. Vooral het ministerie van Economische Zaken (EZK) kwam vorig jaar met veel incidentele bijstellingen, met name door de energiecrisis. In totaal ging het bij EZK om 22,9 miljard euro extra.
In reactie op de berichtgeving stellen de ministeries van EZK en Volksgezondheid dat sprake was van spoedeisende maatregelen, waarbij niet kon worden gewacht op reguliere begrotingsmomenten. Tegelijk stellen ze tegenover de krant "terughoudend" om te gaan met de inzet van incidentele bijstellingen en een "regulier en voorspelbaar" begrotingsproces na te streven.
De groei van het aantal incidentele bijstellingen is na 2017 in gang gezet, becijferde de Volkskrant. "In coronajaar 2020 namen de incidentele bijstellingen een vlucht. 29 van de 46 incidentele bijstellingen werden zonder voorafgaande goedkeuring van het parlement gedaan." Het jaar erna groeide het aantal incidentele bijstellingen door de coronacrisis naar 63. In 59 van die 63 gevallen werd een beroep op de uitzonderingsregel gedaan.
Onnodige inzet
Een woordvoerder van de Algemene Rekenkamer geeft aan dat een en ander tijdens Verantwoordingsdag aan de orde zal komen. De rekenkamer waarschuwde in 2021 ook al voor onnodige inzet van de uitzonderingsregel.
De Tweede Kamer heeft het kabinet via twee moties opgeroepen om het grote aantal uitzonderingen terug te dringen. Ministers moeten voortaan meer toelichting geven bij het gebruik van de uitzonderingsregel en de noodzaak ervan.
Gerelateerd

Financieel Jaarverslag Rijk: Voorzichtigheid, ondanks goede cijfers
Nederland staat er financieel goed voor. Ondanks een lichte krimp in het eerste kwartaal groeide de Nederlandse economie in 2024 met een procent. De groei was sterker...

Rekenkamer ziet bij drie ministeries ernstige problemen in uitvoering van rijksbeleid
Ministers melden weinig resultaten van hun beleid en wat maatregelen bijdragen aan het halen van kabinetsdoelen, kan het parlement moeilijk volgen. De rijksoverheid...

Raad van State: Rijksuitgaven stijgen harder dan toegestaan door Europa
De recent bijgestelde rijksbegroting voldoet niet volledig aan de Europese begrotingsregels. De uitgaven stijgen op middellange termijn meer dan door de Europese...

Voorjaarsnota: Kabinet int meer inkomstenbelasting
Het kabinet compenseert het schrappen van de hogere btw op cultuur, media en sport door meer inkomstenbelasting te innen. Dat staat in de Voorjaarsnota. Deze maatregel...

Rekenkamer onderzoekt gevolgen van verwerpen begroting door parlement
De Algemene Rekenkamer heeft op verzoek van de Tweede Kamer de gevolgen in kaart gebracht van het verwerpen van een oorspronkelijke ontwerpbegroting door het parlement.