Denk mee over Top 10 remedies tegen financiële schandalen
Een van de basislessen die we op de middelbare school al leerden was dat waarschuwende verhaal over boekhouders die nooit vakantie nemen: "Hebben ze wat te verbergen?" Later, door ervaring rijp geworden, werd dat aangevuld met handelaren en managers.
Kortom: de hele familie van beancounters and beanmakers die de indruk geven 'vreemde ogen die dwingen' uit de weg te willen gaan, werd in het verdachtenbankje gezet. Mijn eerste miniontdekking van een frauderende boekhouder, begin jaren zeventig, bevestigde die wijsheid. De eerste fraude die ik bij de Wereld Bank zag werd gepleegd door een ‘model' controller: altijd aan het werk, een voorbeeldfunctie in fiduciair gedrag.
Washington DC ontdekte een paar maanden geleden een fraude van tussen de twintig en veertig miljoen dollar - fictieve teruggaves van onroerendgoedbelastingen aan fictieve partijen, als schild voor de zelfverrijking van een hardwerkende frauderende financiële middle manager van de stedelijke belastingdienst.
En nu dan die trader van Société Générale: introvert, hard werkend, nooit thuis. En pas toen ie dan ook een keertje naar het strand ging, werd zijn op zijn noest werk gebouwd zandkasteel ontdekt.
Achteraf klinkt het altijd stom. Er waren toch zoveel traditionele waarschuwingssignalen bekend uit grootmoeders tijd, maar die lagen veilig opgeborgen in die traditionele gereedschapskist op zolder. En soms worden ze weer van zolder gehaald om er nieuwe inzichten in te stoppen. Eerste prijzen voor managerial excellence of Gold Standard risk management horen er nog niet bij, maar met Enron en Société Générale in gedachten is dat slechts een kwestie van tijd.
Zo heeft, toen de fraudes zo uit de hand gingen lopen dat ze een bedreiging werden voor de nationale economie (Savings and loan-crisis), het beroep rond 1990 de handen in elkaar geslagen en COSO geïntroduceerd als wapen tegen een te mechanistische benadering van het begrip control, zowel micro als macro.
Risicoanalyse was meer dan een zaak van uitsluitend de hard wiring van een controleobject. Nee, de soft controls waren belangrijk! We leerden toen ook een bijna psychologisch profiel te maken van onze controleobjecten; van de tone at the top tot en met de prikkelsystemen die het op individueel niveau nog fout kunnen doen gaan.
Toen werd het een tijdje betrekkelijk rustig, met alleen wat incidenten zoals Barings. Totdat Enron, dotcom en nu subprime toesloegen. Met Société Générale als de icing on the cake. COSO heeft ongetwijfeld goed werk gedaan in schadebeperking; maar afschuwelijk gefaald in realistisch anticiperend en uitvoerend vermogen. Ook ons anticiperend vermogen!
Dus zullen we het nooit leren? Is er behoefte aan een COSO 2.0? Aan meer in plaats van minder aansprakelijkheid van de gatekeepers, zoals accountants? Aan herdefinitie van aanvaardbare risico's, verschuiven van de doelpalen? Meer anticiperend vermogen in controlesystemen? Afdwingen van gedwongen vakanties? Herintroductie van schandpalen, kielhalen?
Wie het weet mag het zeggen. Deze blog staat open om een top tien aan mogelijke remedies op te hoesten. Remedies tegen de symptomen en/of diepere oorzaken van de ziektes die onze professionele omgeving - en ons eigen milieu - teisteren. Als het maar WERKT!
En laten we de lat niet al te hoog leggen: Het gaat niet om nul risico of nul incidenten, maar om het vermijden van schandalen die een macrobedreiging vormen voor ons financieel systeem. Makkelijker kunnen we het niet maken.
De eerste prijs: een bankrekening bij een bank van uw goed onderbouwde keuze.