Opinie 12 februari 2008

Financial Stability Forum baart muis zonder tanden

Toen in het kielzog van de Oost-Aziatische crisis in 1996 de poortwachters van ons internationaal financieel systeem - Bank for International Settlements, International Monetary Fund, Fed etc. - uit wanhoop het Financial Stability Forum (FSF) oprichtten, blies dat even wat hoop in het financieel systeem.

En hoop is nooit weg in crisistijden, vooral als je tijd wilt kopen en boter op je hoofd hebt. De macro-economen begonnen destijds expliciet het belang van good governance op alle niveaus te (h)erkennen. En het belang van systeemrisico's, die ons privé kunnen raken via onze financiële instellingen en als accountant via de soliditeit van ons controleobject.

Good governance en de interdependentie van onze globaliserende systemen werden benadrukt. Accountants voeren er wel bij. Accounting werd erkend als cruciale language of business. En zelfs de gedachte dat vreemde ogen dwingen - het belang van solide auditing - won terrein. Vooral, zo werd gezegd, voor ontwikkelingslanden. Want daar huisde in 1996 de crisis toch?

Na de Dotcom/Enron-crisis rond 2000 werd de vraag 'waar was het Financial Stability Forum (de poortwachter der poortwachters)' nog met fluwelen handschoenen behandeld. Die crisis was weliswaar ontstaan in de bakermat van de leermeesters zelve, maar werd toch overwegend gezien als een combinatie van een jammerlijk falend accountantsberoep en een psychologische hype op de aandelenmarkten (de ‘nieuwe economie').

De economen konden wat de schuldvraag betreft weer even uit beeld blijven. Handig: in 1996 waren het de inboorlingen, in 2000 de accountants. En wie weet een volgende keer de ... rating agencies?

En toen kwam de crisis van 2007. En deze is inderdaad anders. Het begon als een credit crunch in de VS om zich vervolgens als een financiële pandemie over de rest van de oude wereld te verspreiden. Erg pikant. Want dit is HET terrein van het inmiddels tien jaar oude Financial Stability Forum. En men zou toch mogen verwachten dat deze door economen bevolkte organisatie er vroeg bij zou zijn om lessen te trekken.

Welnu, de FSF heeft dit weekend een eerste tussenrapport uitgebracht. Het is nachtmerrie- en slaapverwekkend tegelijk. Het staat bol van historische generaliseringen over systeemzwaktes die we na bijna een jaar krantenknipsels nu allemaal wel kennen en die de FSF zelf al vele jaren had moeten kennen. Daar is de organisatie per slot van rekening voor opgericht.

Het rapport, met zijn vele slappe vingerwijzingen naar de toekomst ('wederopbouw van vertrouwen in de kredietwaardigheid en robuustheid van de financiële instellingen') en een boterzachte verwijzing naar 'misschien wel meer regulering als de vrijemarktwerking schromelijk te kort zou schieten', is gespeend van ieder gevoel van urgentie. Heeft een hoog paralysis by analysis-gehalte. En zonder ook maar ÉÉN hand in eigen boezem.

Wij kunnen met dit tussenrapport de zekerheid van een volgende crisis met vertrouwen tegemoet zien. De FSF heeft na negen jaar slapen en vervolgens negen maanden subprime­-friemelen een muis zonder tanden gebaard. En geeft niet de indruk daar mee te zitten.

Goed dat er nog mensen zijn die aan deze crisis verdienen. Of misschien is de inhoud van het rapport zo omdat er mensen zijn die aan crisis verdienen?

Misschien heeft het eindrapport, verwacht in april 2008, wat meer om het lijf. Ik houd van verassingen. Maar heb niet veel hoop.