NBA 19 september 2012

The status quo is not an option

Vorige week kwam de accountantsberoepsgroep weer eens prominent in het nieuws ondanks alle berichtgeving rondom de verkiezingen. Het FD opende op 10 september met 'Accountantsverklaring in de toekomst zwaarder opgetuigd'.

Dit werd vervolgd door een groot artikel over de voorstellen van de IAASB op het gebied van modernisering van de accountantsverklaring en ook het redactioneel commentaar ging hierover. Ik was blij met deze aandacht voor dit belangrijke onderwerp, de correcte berichtgeving door een goed ingevoerde journalist en de uitgebreide quotes van Peter Eimers die namens de NBA het woord voerde.

Wat mij echter wel opviel was de volgende zinsnede in het artikel: "Veel accountants hebben twijfels over de richting die de IAASB inslaat. Zij vinden dat de controleverklaring informatiever kan maar dat mag er niet toe leiden dat de accountant meer of andere informatie gaat verschaffen dan het management."

En daar begrijp ik nu als ik het eerlijk mag zeggen helemaal niets van. Hebben we eindelijk de kans om onder leiding van de IAASB internationaal een aantal noodzakelijke innovaties in de kern van onze beroepsuitoefening door te voeren, gaan we twijfelen. Of zoals de buitenwereld dit leest, het beroep wil niet luisteren. Dat vind ik een gemiste kans.

Het redactioneel commentaar was dan ook vlijmscherp: "De maatschappij is het vertrouwen kwijt dat de accountant achter de schermen zijn controle altijd scherp en onafhankelijk uitvoert en wil meer van hem horen. Zeker als hij eigenlijk van mening is dat het management de zaken toch te rooskleurig voorstelt. Wil de accountant relevant blijven richting de maatschappij dan moet hij die mogelijkheid serieus overwegen. Het IAASB-plan biedt een goede opstap."

Daarbij wil ik nog even terug halen waar dit precies over gaat. De IAASB stelt - kort gezegd - voor om in elke controleverklaring een expliciete uitspraak te doen over de continuïteitsveronderstelling van het management. Voor de goede orde, dit is precies het onderwerp waar de Tweede Kamer naar aanleiding van het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie De Wit ons in 2010 op heeft aangesproken. Dit, omdat de maatschappij niet begrijpt dat bedrijven met goedkeurende verklaringen enkele maanden later omvallen of staatsteun behoeven. In het Plan van Aanpak hebben wij daarop ingespeeld door op dit punt uitbreiding van de informatie in het jaarverslag als in de controleverklaring voor te stellen.

De critici stellen vraagtekens bij een zelfstandige expliciete verklaring van de accountant. Men is van mening dat het aan het management en de raad van commissarissen is om hierover te rapporteren en niet aan de accountant. Uiteraard is dat zo, bovendien staat het in de wet.

Maar ik zie het probleem richting een expliciete uitspraak in de controleverklaring niet. Want die geven we nu ook al impliciet met ons oordeel over de jaarrekening als geheel. En is het niet de kern van onze onafhankelijke controle, dat als directie en commissarissen hun verantwoordelijkheid niet nemen, de accountant dreigt met het onthouden van de goedkeuring? En dat daardoor, zie het Nyenrode-rapport, er voor het afgeven van de verklaring onder druk van de accountant veel wat niet goed is wordt aangepast?

En, als dit nu wordt gezien als toegevoegde waarde door de maatschappij, wat is daar dan op tegen? Natuurlijk, moet het allemaal netjes geregeld worden met een goed normenkader, dat begrijpt denk ik iedereen, maar dat laat onverlet dat ik ten principale vind dat het accountantsberoep goed naar dergelijke signalen moet luisteren.

Want de tijd is voorbij dat wij ons kunnen verschuilen achter allerlei (door de maatschappij onbegrepen) redenen. En willen wij relevant blijven dan zullen wij actief veranderingen moeten gaan omarmen.

Oftewel, the status quo is not an option. Ook niet op het gebied van de controleverklaring.

Graag ontmoet ik u op 26 september tijdens het debat 'Heldere signalen'.