Opinie 15 april 2014

Accountant, spreek bedrijf aan op aantal vrouwen in top

Grote bedrijven moeten sinds 1 januari 2013 in hun jaarverslag uitleggen wat zij hebben gedaan om minstens 30 procent vrouwen in de top te krijgen. Als adviseur en controleur hebben accountants de taak de top van die ondernemingen hierop aan te spreken.

Vorige maand las ik een bericht over de stagnatie van vrouwen in de top van het bedrijfsleven. Bijna de helft van de leiders in het Nederlandse bedrijfsleven blijkt voorstander van een vrouwenquotum, maar de meeste bedrijven hebben geen concrete plannen om het aantal vrouwen in hun eigen bedrijfstop te bevorderen. 

Onlangs was ook te lezen te lezen dat het bestuur van accountantskantoren meer moet gaan lijken op dat van normale bedrijven. Naar mijn idee lijken accountantskantoren misschien wel iets te veel op gewone bedrijven als het om het aantal vrouwen in de top gaat. In de raden van bestuur van de 85 AEX-genoteerde bedrijven is namelijk slechts 4,7 procent vrouw en in de raden van commissarissen niet meer dan 18 procent. 

Dit staat nog behoorlijk ver af van het streefcijfer uit de Wet bestuur en toezicht. Die schrijft voordat grote vennootschappen zorgen voor een evenwichtige verdeling van de zetels in het bestuur en de raad van commissarissen. Voor zover deze zetels worden verdeeld over natuurlijke personen, moeten zij voor minstens 30 procent worden bezet door vrouwen (ook voor mannen geldt dat minimumpercentage). 

Grote bedrijven moeten in hun jaarverslag over 2012 (en later) aangeven of zij aan dit streefcijfer voldoen. En als ze die 30 procent niet halen, moeten zij uitleggen waarom niet en wat ze hebben gedaan om het aantal vrouwen in de top te verhogen. 

Deze verplichting geldt voor de ongeveer 4.500 bedrijven in Nederland die voldoen aan (tenminste) twee van onderstaande criteria: 

• een balanswaarde of verkrijgingsprijs van meer dan 17,5 miljoen euro;
• een netto-omzet van meer dan 35 miljoen euro;
• een gemiddeld aantal werknemers van minsten 250.

Als in het jaarverslag van een grote vennootschap niets wordt gezegd over het streefcijfer, hoort de controlerend accountant de bestuurders en toezichthouders daarop aan te spreken. Zie hiervoor ook RJ Uiting 2013-7. Vanzelfsprekend doet de accountant er verstandig aan het ondernemingsbestuur vooraf op de verplichtingen te wijzen. 

Komend najaar wordt bekend gemaakt in hoeverre ondernemingen deze bepalingen naleven. Vermoedelijk volgend jaar gaat een evaluatie van de wet naar de Tweede Kamer. 

Officieel vervalt het wettelijk streefcijfer op 1 januari 2016. Het is niet onaannemelijk dat de Tweede Kamer besluit de wettelijke bepalingen te handhaven en wellicht zelfs aan te scherpen. Vanuit de EU wordt de druk om meer vrouwen te benoemen namelijk steeds groter. Zo wordt op dit moment gesleuteld aan een Europese ontwerp-Richtlijn met een streefcijfer van 40 procent voor beursvennootschappen. 

Bedrijven en organisaties die niet onder de wet of de richtlijn vallen kunnen van alles doen om de doorstroom van vrouwen naar de top te bevorderen. Zij kunnen het Charter van de Stichting Talent naar de Top ondertekenen en krijgen daarmee toegang tot de kennis en contacten die de stichting en andere ondertekenaars hebben opgebouwd op het terrein van m/v-diversiteit. Ondertekenaars leggen zich vast op meetbare doelstellingen, waarvan de naleving jaarlijks wordt gemonitord door een onafhankelijke commissie. Ondertekening van het charter is dus vrijwillig, maar niet vrijblijvend. 

Op dit moment hebben 231 organisaties en bedrijven het Charter ondertekend, waaronder de grote vier accountantskantoren. Deze en andere kantoren kunnen nog veel doen als werkgever, controleur en adviseur.