Wanneer is goed goed genoeg?
De boetebesluiten van de AFM waren voor EY en PwC aanleiding om kanttekeningen te plaatsen bij de onderbouwing ervan. Zij betwisten met name het verband tussen de zorgplicht van de organisatie en de gebreken in individuele dossiers. De vraag is of de kantoren hier een sterk punt hebben. De wet is er duidelijk over: de accountantsorganisatie moet ervoor zorgen dat haar medewerkers voldoen aan de eisen die de wet stelt. En fouten van medewerkers zijn in principe fouten van de organisatie.
De discussie roept wel een andere vraag op, namelijk of je fouten ooit kan uitsluiten. En omdat elke professional onmiddellijk zal beamen dat je dat nooit kunt beloven, luidt de vervolgvraag: wanneer voldoet een accountantsorganisatie? Wanneer is goed goed genoeg? Bij een halvering van het aantal tekortschietende dossiers, zoals de AFM nastreeft? Bij een kwart minder, zoals de internationale koepel van toezichthouders IFIAR met de kantoren heeft afgesproken? Of moeten we streven naar nul fouten, zoals dat gebruikelijk is in diverse consumentensectoren?
Het ontbreken van een duidelijk antwoord leidt tot begrijpelijke nervositeit. De kantoren hebben de afgelopen anderhalf jaar hun best gedaan om de kwaliteit fundamenteel te verbeteren, zoals ook de AFM erkent. Dat zou moeten leiden tot betere controledossiers, maar de druk is hoog – verscherpte kwaliteitseisen, roulerende klanten, krappe bezetting – en de veranderingen leiden niet per definitie op korte termijn tot perfecte dossiers. Het vooruitzicht van nieuwe reprimandes van de AFM leidt tot zorg en frustratie, ook omdat er soms onbegrip is over de interpretaties van de toezichthouder. Dit roept in toenemende mate de vraag op naar meer helderheid over de doelen en normen van het toezicht.
De discussie hierover wordt echter nauwelijks publiekelijk gevoerd. Door de druk van de maatschappelijke opinie lijkt geen van beide partijen momenteel in staat zich te ontworstelen aan de knellende greep op elkaar. Een milde en toegeeflijke toezichthouder kan rekenen op maatschappelijke hoon, en datzelfde geldt voor kantoren die de toezichthouder bekritiseren. Om die reden is een gang naar de rechter voor kantoren een lastige optie, het aanspannen van een procedure leidt op voorhand al tot reputatieschade.
Het ontberen van meer helderheid en debat over de doelen en normen van het toezicht is jammer, want professionals raken angstig en gedemotiveerd (‘het is nooit goed genoeg’) en kantoren blijven verstoken van perspectief (‘het wordt nooit goed genoeg’). Ook de AFM is niet gebaat bij onbegrip over de toezichtsnormen.
Daarom rest er naar mijn mening slechts één weg: die van een dialoog tussen toezichthouder en beroep. Een dialoog over de gehanteerde normen, met als doel helderheid te krijgen over de voorwaarden voor een hoogwaardige, effectieve en vooral maatschappelijk verantwoorde controle. Alleen zo kunnen accountantsberoep en toezichthouder de neerwaartse spiraal van zorg en frustratie doorbreken. Dat is ook hard nodig het beroep aantrekkelijk te houden voor huidige en toekomstige professionals. De NBA neemt graag het initiatief voor deze dialoog.
Gerelateerd
Toezicht op CSRD-assurance: een pleidooi voor systeemtoezicht
Het bevorderen en handhaven van de kwaliteit van niet-financiële audits hangt niet alleen af van regelgeving, maar ook van een toezichtmodel dat samenwerking, vertrouwen...
Accountants hebben nieuwe toezichthouder bij AFM
Arnold Pureveen is met ingang van 16 september gestart als afdelingshoofd Kwaliteit Accountantscontrole & Verslaggeving (KAV) bij de Autoriteit Financiële Markten...
ICAEW: dertig procent Britse audits is nog onder de maat
Volgens de Britse beroepsorganisatie van accountants ICAEW is ruim zeventig procent van de getoetste audits goed of acceptabel. Bijna dertig procent voldoet nog...
Brits PwC wil medewerkers vaker op kantoor zien
De Britse PwC-organisatie heeft via een memo de 26.000 werknemers gemeld dat de organisatie een strenger hybride beleid gaat voeren als het gaat om kantoorbezoek....
Grote kantoren in VS krijgen toch extern toezicht
De grootste Amerikaanse accountantskantoren moeten onafhankelijke buitenstaanders aanstellen om toezicht te houden op de kwaliteit van de audit. Dat is het gevolg...