Lex van Almelo 

Belangrijkste feiten

Een registeraccountant verricht controle- en samenstellingswerkzaamheden voor een onderneming. De accountant en de klant krijgen ruzie, omdat de klant de nodige controle-informatie niet of niet volledig aanlevert. De accountant zegt dat hij de controlewerkzaamheden daardoor niet tijdig kan afronden. De klant stelt het accountantskantoor aansprakelijk voor het niet tijdig afronden van de controlewerkzaamheden, maar trekt de aansprakelijkstelling later weer in.

De accountant laat weten dat het overeengekomen budget al voor het einde van de controlewerkzaamheden is overschreden, omdat hij onvoldoende controle-informatie had. Het kantoor zal de controlewerkzaamheden pas voortzetten als de klant een voorschotnota heeft betaald. De klant betaalt deze en nog openstaande nota's en de accountant hervat de werkzaamheden. De klant betaalt ook de tweede voorschotnota. Daarna volgen een derde en een vierde voorschotnota van ieder 10.000 euro ex btw, vanwege de (extra) werkzaamheden voor de controle van de jaarrekening 2015. 

Terwijl de laatste twee nota's nog niet zijn voldaan, verstrekt de accountant de controleverklaringen voor de jaarrekeningen 2015 van de ondernemer en diens geconsolideerde vennootschap en samenstellingsverklaringen inzake de jaarrekeningen 2015 van twee gelieerde vennootschappen. Anderhalve maand later licht de accountant de nota's toe. De klant verwijt het kantoor machtsmisbruik. Door toedoen van het kantoor heeft hij een schade geleden van negentig mille en hij dreigt met een tuchtklacht tegen de accountant.

Als de pogingen van beide partijen om eruit te komen stranden, neemt de senior bedrijfsjurist van het accountantskantoor de zaak over en komt opnieuw met een voorstel om de zaak te schikken. De klant gaat daar niet op in en mailt terug dat hij een klachtenprocedure zal beginnen bij de NBA en de Accountantskamer.

De bedrijfsjurist schrijft daarop: "Wij kunnen ons dan ook niet aan de indruk onttrekken dat u genoemde klachtenprocedure bij NBA uitsluitend als pressiemiddel aanwendt teneinde te trachten ons te bewegen tot een u welgevallige minnelijke regeling te komen. Voorgaande kan onder omstandigheden worden aangemerkt als misbruik van bevoegdheid en kwalificeren als een onrechtmatige daad (…) Indien mocht blijken dat u daadwerkelijk misbruik maakt van een bevoegdheid en een onrechtmatige daad pleegt (…) dan zullen wij genoodzaakt zijn de geleden en nog te lijden schade op u te verhalen (…)"

Voordat de bedrijfsjurist de brief verstuurt, laat hij die lezen aan de accountant. De klant dient een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft de ondernemer onder druk gezet geen klacht in te dienen bij de Accountantskamer en de NBA door te schrijven dat:

• het indienen van zo’n klacht onrechtmatig zou kunnen zijn;
• dit tot schade voor het accountantskantoor zou kunnen leiden;
• het accountantskantoor de geleden schade op de klant zou verhalen.

Oordeel

De klacht is gegrond.

Hoewel de accountant de brief niet zelf heeft geschreven, heeft hij wel het concept gecontroleerd op de feiten en de strekking van de gewraakte passage gelezen. Hij is dan ook tuchtrechtelijk verantwoordelijk voor de passage waarin wordt gedreigd de schade van de tuchtklacht te verhalen. In het belang van een goede uitoefening van het accountantsberoep moet de accountant zich echter altijd toetsbaar opstellen en de klant niet onder druk zetten om een tuchtklacht achterwege te laten.

Volgens de Accountantskamer heeft het accountantskantoor de klant hier inderdaad onder druk gezet. De accountant zegt zelf dat de gebruikte bewoordingen hard kunnen overkomen. Ook al schreef het kantoor niet dat het na indiening van de tuchtklacht zonder meer een actie uit onrechtmatige daad zou instellen en de schade zou verhalen, is de uitlating er niet minder afschrikwekkend door. Zo’n uitlating wordt in het algemeen ervaren als een drempel voor het indienen van een tuchtklacht, ook al hoort die uitspraak tot het onderhandelingsspel.

Maatregel

Geen. De accountant heeft weliswaar in strijd gehandeld met het belang van een goede uitoefening van het accountantsberoep. Het dreigement was ingegeven door de indruk dat de klant de aankondiging van een tuchtklacht uitsluitend wilde gebruiken als pressiemiddel voor een gunstige regeling. Daaraan heeft de bedrijfsjurist tegenwicht willen bieden onder medeverantwoordelijkheid van de accountant. Ondanks de druk om geen tuchtklacht in te dienen, ziet de Accountantskamer onder deze omstandigheden geen aanleiding een maatregel op te leggen. Daarbij speelt mee dat de accountant ondanks de openstaande nota's de controle heeft afgerond in het belang van de klant en controle- en samenstellingsverklaringen heeft verstrekt.

Annotatie Lex van Almelo

Het siert de accountant dat hij het controle- en samenstellingswerk heeft afgerond, terwijl er nog geruzied werd over de laatste nota's. Wanneer de klant dan aankondigt een tuchtklacht in te dienen, is het begrijpelijk dat de accountant dit opvat als een drukmiddel om een deel van de openstaande bedragen te schrappen. De accountant mag dan echter niet terugslaan door te dreigen met een schadeclaim. Klanten (of derden) moeten namelijk gewoon een klacht kunnen voorleggen aan de tuchtrechter, waarbij de accountant zich 'toetsbaar' opstelt in het belang van de beroepsuitoefening.

Noblesse oblige, zou je kunnen zeggen. De Accountantskamer toont echter begrip voor de accountant door geen maatregel op te leggen. Want de klant begon...