Spookcijfer: Dienders in een spreadsheet
“Ruim een kwart van de politiemensen heeft vaak geestelijke of lichamelijke problemen door het zware werk dat ze moeten doen. Dat veroorzaakt uitval en het kost inspanning en geld om de dienders weer gezond en fit te krijgen. De kosten daarvoor liggen rond een kwart en een half miljard euro.”
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 7/8, 2011
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Nart Wielaard en Tom Nierop
Dat schrijft onder andere dagblad Trouw in juni. Even googlen leert dat er op inoverheid.nl heel andere bedragen worden genoemd - jaarlijks 99 tot 210 miljoen euro - en dat Dagblad De Limburger er een kop boven heeft geplaatst die aan duidelijkheid niets te wensen overlaat: ‘Gebrek weerbaarheid kost politie kapitaal’.
Het rapport - in opdracht van de korpschefs - blijkt een gedegen stuk werk. Een van de zaken die tijdens het lezen opvalt is dat het gebrek aan weerbaarheid juist een grote rol speelt bij medewerkers die niet te maken hebben met klantcontact, en dus niet - zoals de argeloze lezer zou verwachten - bij de agent op straat die regelmatig de confrontatie aangaat met het schuim der natie.
Maar daar gaat het hier niet om. Hoe zit het met de cijfers? Er blijkt een verschil te bestaan tussen de persoonsgebonden kosten - de cijfers op inoverheid.nl - en organisatiegebonden kosten. Samen opgeteld leiden ze tot de cijfers in Trouw. Verreweg de grootste kostenposten komen voort uit verminderde productiviteit en daar lijkt het methodisch ook fout te gaan. Onder het kopje ‘Persoonsgebonden kosten’ blijkt dat medewerkers die geen, minder of minder goed werk leveren een productiviteitsverlies leiden van tussen de 44 en 127 miljoen. Onder het kopje ‘Organisatorische kosten’ is te lezen dat de tijd die teamleden van een mentaal verminderd weerbare politiemedewerker besteden om diens uitval of beperkte effectiviteit op te vangen ook nog eens tussen de 63 en 210 miljoen kost.
Het is gek dat deze cijfers bij elkaar worden geteld. Stel dat een minder weerbare medewerker per jaar honderd uur minder productief is en dat zijn uurkosten 40 euro zijn. Dan leidt dat onder het kopje persoonsgebonden kosten tot een kostenpost van 4.000 euro, omdat wel salaris voor die improductieve uren wordt betaald. En onder het kopje organisatiegebonden kosten leidt het nogmaals tot kosten omdat een collega het werk van zijn niet weerbare collega voor zijn rekening moet nemen.
Afgezien daarvan: de cijfers zijn gebaseerd op een ‘expert panel’ van lijnchefs die met enorme bandbreedtes tot schattingen komen. Dat blijkt onder meer uit deze zinsnede: ‘(…) één of meer van de 4 tot 6 beïnvloede weerbare collega’s zijn 100 uur per jaar minder productief (…)’.
Wie er zulke grote onzekerheden op na houdt, kan maar beter geen cijfers publiceren.