Spookcijfer: Non-nieuws over uw leaseauto
Twee economen van de Vrije Universiteit, Jos van Ommeren en Eva Gutiérrez-i-Puiguarnau, publiceerden onlangs een onderzoekspaper onder de titel Welfare effects of distortionary fringe benefits taxation: the case of employer-provided cars. Dat is geen typische Telegraaf-kop, al zou de inhoudelijke boodschap in de krant van wakker Nederland niet misstaan: Leaseauto’s kosten Europa namelijk miljarden aan welvaart.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 9, 2011
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Nart Wielaard en Tom Nierop
Onder andere Z24 pikte het bericht op. Theoretisch lijken de onderzoekers het gelijk aan hun kant te hebben. Maar hoe relevant is dat eigenlijk? En gaat het hier niet om een typisch gevalletje economische theorie die de menselijke aard miskent?
Wat de economen betogen is dat het fenomeen leaseauto als gevolg van een speciale fiscale behandeling leidt tot suboptimalisatie van de welvaart. Dat zit zo. Een groot deel van het gebruik van de leaseauto betreft privégebruik. Dat is eigenlijk dus loon in natura. De fiscus laat de leaserijder daarom een percentage van de aankoopwaarde bij het belastbaar inkomen optellen, maar toch wordt de leaseauto daarmee minder belast dan ander inkomen. De gemiddelde bijtelling blijkt in Nederland € 3.700. De gemiddelde leasekosten voor bedrijven zijn volgens het onderzoek veel hoger: € 8.700. Het verschil van € 5.000 is dus eigenlijk belastingvrij loon.
Volgens de economen heeft dat drie effecten. Ten eerste rijdt de leaserijder een duurdere auto dan ze normaal gesproken zouden doen. Ten tweede rijden ze meer kilometers dan noodzakelijk omdat ze - zodra de bijtelling eenmaal is afgerekend - toch gratis rijden. Per auto zou het gaan om 1.000 kilometer per jaar. En ten derde zullen er huishoudens zijn die een auto meer voor de deur hebben staan, een effect dat in de berekeningen niet verder wordt meegenomen.
Het tweede punt is belangwekkend, ook voor niet-economen. Maar het eerste punt miskent toch echt alle emoties die rondom de heilige koe hangen, bij een groot deel van de mensheid en bij een nog groter deel van de leaserijders. De economische redenering is dat als het verschil in fiscale behandeling er niet zou zijn, u misschien eerder zou opteren voor een extra vakantie in plaats van een dikkere leasebak. De scheve belastingheffing zet dus aan tot het maken van een suboptimale economische keuze. Maar is dat erg? De gemiddelde leaserijder zal dit effect in elk geval bepaald niet als welvaartsverlies zien.
Afgezien van de wat wereldvreemde redenering tot slot ook nog wat kritiek op de berekening zelf. Want het bedrag van 12 miljard euro welvaartsverlies in Europa komt tot stand door de berekeningen over de Nederlandse markt - geschat welvaartsverlies 600 miljoen per jaar - simpelweg op te schalen naar de Europese situatie. Dat is een wel erg gemakkelijke redenering, die ook bleekjes afsteekt bij de
verder doorwrochte benadering.