Nieuws
Pilot verkorte winstaangifte vennootschapsbelasting - Rechter VS wijst schadeclaims tegen Deloitte in Ahold-zaak af - PwC in India onder vuur na megafraude IT-reus - NIVRA past beroepsregels over groepsaccountant niet aan - AFM wil meer bevoegdheid bij controle jaarrekening - Het jaar 2007 verslagen - 5 miljard dollar door creditcardfraude?
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 2, 2009
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Diepe knieval SEC in zaak Madoff
De SEC steekt de hand diep in eigen boezem over haar rol in de affaire Madoff. Volgens (scheidend) voorzitter Christopher Cox is de SEC sinds 1999 herhaaldelijk gewezen op het dubieuze verleden van Bernard Madoff, zonder dat de toezichthouder daar consequenties aan verbond. In een verklaring zei Cox zeer bezorgd te zijn over het uitblijven van onderzoek naar een aantal mislukkingen rond financieel toezicht gedurende de afgelopen tien jaar. “De staf heeft vertrouwd op de informatie die is versterkt door Madoff en zijn organisatie zelf”, aldus Cox. Een intern onderzoek richt zich nu op de richtlijnen die de SEC hanteert voor het informeren van de commissie zelf. Verder kijkt de SEC naar de relatie tussen eigen medewerkers en de familie Madoff en zijn bedrijf.
Fusie NIVRA en NOvAA: meerderheid leden positief
Uit een korte internetpoll blijkt dat een ruime meerderheid van de leden van NIVRA (68 procent) en NOvAA (79 procent) de intentie tot fuseren ondersteunt. Op de website van het NIVRA is inmiddels de nodige informatie over de voorgenomen fusie te vinden, inclusief een pagina met ‘veelgestelde vragen’. Voor vragen van leden is een apart mailadres beschikbaar: fusievragen@nivra.nl. In het voorjaar van 2009 zal ook een aantal voorlichtingsbijeenkomsten over de fusie worden georganiseerd.
Zie pagina 18 van dit nummer van ‘de Accountant’ voor een interview met de voorzitters van NIVRA en NOvAA.
Pilot verkorte winstaangifte vennootschapsbelasting
Met ingang van 2009 kunnen bedrijven een verkorte winstaangifte vennootschapsbelasting indienen op basis van XBRL. Ook kunnen zij jaarrekeningen op fiscale grondslag in XBRL deponeren bij de Kamers van Koophandel.
Zeven accountantsorganisaties (BDO, Berk, GIBO Groep, Grant Thornton en Flynth) en twee softwareleveranciers (Reeleezee en CreAim) tekenden daarvoor in december 2008 twee convenanten met Justitie en Financiën. Een aantal andere kantoren en de koepel van administratiekantoren NOAB zal nog aanhaken. Samen vertegenwoordigen deze partijen 110.000 ondernemers.
“Dit is een volgende stap in de implementatie van XBRL”, zegt Jan Pasmooij, voorzitter van XBRL Nederland en manager ICT Knowledge Center van het Koninklijk NIVRA. “Het is een concrete stap die past bij het verlichten van lasten voor ondernemers. De Belastingdienst gaat bij een verkorte winstaangifte meer steunen op de rol van de intermediair, die in het aangiftetraject een belangrijkere rol krijgt.”
NIVRA, NOvAA en NOAB willen de komende maanden met de Belastingdienst sectorbrede afspraken maken over nadere invulling van het convenant en horizontaal toezicht op alle fiscale stromen, vertelt Pasmooij. Daarbij gaat het om vennootschapsbelasting, inkomstenbelasting, loonbelasting en omzetbelasting.
SEC verplicht XBRL
De vijfhonderd grootste beursgenoteerde bedrijven moeten al in 2009 hun financiële gegevens in XBRL gaan aanleveren bij de SEC. Dit heeft de Amerikaanse beurstoezichthouder in december 2008 besloten. Voor de overige ondernemingen wordt de verplichting in de twee jaar daarna gefaseerd ingevoerd. De SEC stemde ook voor het voorstel om beursgenoteerde beleggingsfondsen te verplichten vanaf 2011 gegevens in XBRL aan te laten leveren.
Bijeenkomst oud-voorzitters NIVRA
Op 13 januari 2009 vond in het NIVRA-kantoor de jaarlijkse bijeenkomst plaats van oud-voorzitters. Op de foto van links naar rechts: Piet Hoogendoorn, Wim de Bruijn, Luc van Zutphen, Gerard Kuttschreuter (bovenste rij), Jan Bosman, Hans Burggraaff, Wim Moleveld, Wim van Wijngaarden en Jan Helderman. Niet op de foto Paul Baart. Gerrit Bod, André Bindenga, Jules Muis, Bob van Nes, Jan Obers, Arnold Schilder, Aad Tempaar en Frans van der Wel waren verhinderd.
Kishore Mahbubani: ‘Satyam is incident’
Volgens de wereldvermaarde, uit Singapore afkomstige auteur Kishore Mahbubani is er geen aanleiding voor vraagtekens over toezicht en corporate governance in India. Mahbubani voorspelt in zijn internationale bestseller ‘De eeuw van Azië’ dat het Westen weldra zijn dominante positie verliest aan Aziatische economieën als China en India.
In een telefonisch interview met Accountant.nl zegt hij dat het onzin is om vanwege het jarenlange geknoei bij Satyam de kwaliteit van corporate governance in India ter discussie te stellen. “Het is een incident. Net als de miljardenfraude die een jaar geleden bij Société Générale in Frankrijk aan het licht kwam. Of recenter het nog veel omvangrijker geknoei van Madoff. Overal vindt fraude plaats.”
Het Indiase boekhoudschandaal is volgens hem hooguit een probleem voor de korte termijn en ondermijnt zeker niet de positie van India als opkomende macht. “Ik was in december nog in dat land, bij een bijeenkomst van het Indian Institutes of Technology. Ondanks de financiële crisis blaakt men van zelfvertrouwen. ‘Wij zijn gewend aan chaos’, zeggen de Indiërs. ‘De wereld is gedompeld in chaos. In zo’n wereld is die ervaring een competitief voordeel’.”
Rechter VS wijst schadeclaims tegen Deloitte in Ahold-zaak af
Het Amerikaanse Gerechtshof in het District Maryland heeft op 6 januari 2009 het hoger beroep inzake de class action tegen Deloitte afgewezen. De rechter bevestigt daarmee dat Deloitte US en Deloitte Nederland in december 2004 terecht uit de class action zijn ontslagen. De rechter concludeert dat Deloitte slachtoffer is van de fraude bij Aholds dochterbedrijf US-Foodservice en tevens is misleid over de onterechte consolidatie van een aantal joint ventures. Hij stelt dat een accountant geen verwijt is te maken als een klant willens en wetens met derden samenspant om hem om de tuin te leiden. Advocatenkantoor Entwistle & Cappucci deed namens gedupeerde aandeelhouders van Ahold sinds december 2004 pogingen om de claim te herformuleren en zo Deloitte US en Deloitte Nederland weer in de class action te betrekken.
De uitspraak is ‘een bevestiging dat de accountantsorganisatie op cruciale momenten in de Ahold-zaak heeft gedaan wat nodig was’, aldus Deloitte in een schriftelijke reactie op het vonnis.
Volgens Pieter Lakeman van Sobi, initiatiefnemer van de Stichting Ahdeloitteclaim die in Nederland een claim voorbereidt tegen Deloitte, heeft de uitspraak geen invloed op de Nederlandse zaak. Hij vermoedt dat Entwistle & Cappucci beide keren heeft verloren “doordat het onvoldoende op de hoogte was van accountantsrecht en controletechnieken”.
Belastingdienst en Nexia Nederland sluiten convenant
De Belastingdienst heeft op 17 december 2008 een convenant gesloten met Nexia Nederland over horizontaal toezicht. Er is afgesproken dat de aangiften die Nexia Nederland indient van zodanige kwaliteit zijn dat de Belastingdienst ze zonder nader onderzoek kan afhandelen.
Het convenant betreft de aangiften inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting, loonheffingen en omzetbelasting. Over mogelijke fiscale discussiepunten vindt overleg plaats met de Belastingdienst vóórdat de aangifte wordt ingediend.
Nexia Nederland is een samenwerkingsverband van de accountants- en belastingadviesbureaus Koenen en Co, Horlings en KroeseWevers.
PwC in India onder vuur na megafraude IT-reus
De megafraude bij het Indiase IT-bedrijf Satyam Computer Services, vierde ICT-dienstverlener van het land, leidt in India tot grote commotie. De aandelenkoers van Satyam, dat behalve in India ook is genoteerd aan de New Yorkse beurs en Euronext, stortte in nadat aftredend topman Ramalinga Raju op 7 januari 2009 bekende dat er voor driekwart miljard euro ten onrechte als cash en banktegoeden op de balans staat.
Door het schandaal staat controlerend accountant PricewaterhouseCoopers, dat de afgelopen zes jaar de jaarrekeningen goedkeurde, in de Indiase media zwaar onder druk. De rol van PwC bij de fraude wordt onderzocht door Indiase beursautoriteiten.
Naar aanleiding van het ‘Indiase Enron’ worden serieuze vraagtekens geplaatst bij de internationale structuur van PwC en andere internationale accountantskantoren. Zo omschrijft de Britse Financial Times de big four als ‘lappendekens’ van nationale organisaties die onder een internationale paraplu opereren. De krant verwijst naar Misuzu, het Japanse accountantskantoor dat in 2007 uit de internationale PwC-organisatie werd gezet wegens betrokkenheid bij een fraudezaak bij het bedrijf Nikko Cordial. PwC India valt sinds oktober 2008 onder de Britse tak van de accountantsorganisatie.
De fraude leidt in de Indiase en internationale zakenpers ook tot vragen over de kwaliteit van corporate governance in India. Analisten verwachten een inhaalslag op het gebied van regelgeving en financieel toezicht.
E&Y-topman Jan Nooitgedagt wordt cfo Aegon en treedt per direct terug
Jan Nooitgedagt (55), bestuursvoorzitter van Ernst & Young Nederland en België, is voorgedragen als chief financial officer van Aegon. Huidig Aegon-cfo Jos Streppel zal op 22 april 2009 terugtreden. Nadat er discussie ontstond over deze benoeming heeft Nooitgedagt besloten per direct terug te treden als voorzitter van Ernst & Young.
Aegon is een controleklant van Ernst & Young. Om die reden plaatsen diverse corporate governance-deskundigen kanttekeningen bij de overstap, ook al heeft Nooitgedagt nooit zelf de controle bij de verzekeraar gedaan. Wel was hij tot 2007 controlerend accountant bij ING.
Hoogleraar Jaap Koelewijn (Nyenrode) suggereerde in het Financieele Dagblad van 14 januari 2009 dat het “om elke schijn te vermijden” wellicht beter is dat Aegon een nieuwe accountant benoemt. In het Financieele Dagblad van 19 januari 2008 zegt een woordvoerder naar aanleiding van het aftreden dat Ernst & Young heeft “kennisgenomen van de in- en externe reacties op de voordracht van Jan Nooitgedagt en overlegd met verschillende partijen, waaronder de AFM. We hebben besloten om een situatie die feitelijk al bestond te formaliseren”.
De teruggetreden bestuursvoorzitter blijft tot zijn vertrek naar Aegon wel partner bij Ernst & Young. Over zijn opvolging beslissen de partners op 2 februari 2009. De aandeel houders van Aegon stemmen op 22 april 2009 over Nooitgedagts benoeming tot cfo.
Nooitgedagt begon bij Ernst & Young in 1980, werd in 1989 partner en was sinds 1 juli 2006 bestuursvoorzitter. Hij is de tweede big four-voorzitter in korte tijd die overstapt naar een topfunctie bij een controleklant van het eigen kantoor. In het najaar van 2008 verliet Jos Nijhuis zijn positie als PwC-voorzitter om per 1 januari 2009 ceo te worden van Schiphol Group.
Jules Muis maakt in zijn weblog op Accountant.nl (titel ‘Reputational risk’) enkele kanttekeningen bij de overstap. Zie daar ook enkele reacties.
NIVRA past beroepsregels over groepsaccountant niet aan
Het NIVRA heeft besloten de beroepsregels inzake de groepsaccountant niet aan te passen. Dit besluit is genomen naar aanleiding van een eerdere uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven over de groepsaccountant (Deloitte) van Ahold. Wel is een Audit Alert uitgebracht, waarin de eindverantwoordelijkheid van de groepsaccountant bij de controle van de jaarrekening wordt benadrukt.
“Het NIVRA heeft op basis van de uitspraak gekeken naar de regelgeving en mogelijke gevolgen voor de beroepspraktijk”, zegt Rob Bosman, directeur vaktechniek. “De bestaande beroepsregels zijn adequaat. Ze geven de nodige aanwijzingen aan de accountant om zijn functie als groepsaccountant in te vullen. Hij kan daarbij gebruikmaken van het werk van andere accountants, maar moet zelf vaststellen of dat werk goed is uitgevoerd. Ook kan de groepsaccountant besluiten om aanvullende werkzaamheden uit te voeren.”
De groepsaccountant moet voldoende aanwijzingen geven bij de door accountants van groepsonderdelen uit te voeren werkzaamheden. Hij dient daarbij te wijzen op onafhankelijkheidseisen en specifieke verplichtingen op basis van Nederlandse wetgeving, aldus de handleiding van het NIVRA.
AFM wil meer bevoegdheid bij controle jaarrekening
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) wil de bevoegdheid krijgen om bij het toezicht op de jaarrekeningen direct dossiers op te vragen bij ondernemingen. Dat zegt AFM-directeur Steven Maijoor in het Financieele Dagblad van 23 december 2008. “Wij hebben niet de mogelijkheid om te zeggen dat we een bepaalde waardering nog eens nader willen onderzoeken. In een aantal landen, zoals de VS en Frankrijk, hebben toezichthouders verdergaande bevoegdheden.”
Tevens wil de AFM meer tijd krijgen om tot een oordeel te komen. Momenteel zijn dat zes maanden - vanaf de goedkeuring van het jaarverslag door de aandeelhouders. “Dat is in Europees perspectief uitzonderlijk kort”, aldus Maijoor. Verder vindt hij het van belang dat de buitenwereld beseft dat de AFM niet het werk van de accountant overdoet. “Wij voeren slechts een marginale toets uit.”
In 2007 kregen zeven, veelal kleinere beursfondsen een zogeheten ‘aanbeveling’, hetgeen betekent dat ze openbaar moesten maken waar hun jaarrekening tekortgeschoten was. In 2008 gebeurde dat bij slechts twee bedrijven, en dan ging het nog om het jaarverslag van 2006. Over het jaarverslag van 2007 zijn helemaal geen aanbevelingen gedaan. Wel kregen dertig bedrijven een ‘mededeling’, die oproept tot beterschap bij een volgend jaarverslag.
Stevige omzetgroei accountantskantoren
Aan de omzet van accountantskantoren is de kredietcrisis vooralsnog niet af te lezen, althans op peildatum september 2008:
De 93 member firms van Grant Thornton International boekten in boekjaar 2008 (eindigend 30 september) een omzet van vier miljard dollar, veertien procent meer dan het voorgaande jaar. De omzet uit accountantscontrole steeg met twaalf procent tot twee miljard dollar. Vijftig procent van de totale omzet is afkomstig van de Amerikaanse en Britse leden, maar dit percentage daalt. Vooral in Azië en de Pacific (nu al goed voor ruim tien procent) boerde Grant Thornton goed. Australië boekte 85 procent omzetgroei, India 63 procent en Maleisië vijftig procent.
Ook de omzet van BDO International steeg het afgelopen boekjaar (eindigend 30 september 2008) fors, met negen procent tot ruim 5,1 miljard dollar. Latijns-Amerika vertoonde de sterkste groei (22 procent), de groei in de rest van de wereld komt overeen met die van het totale BDO-netwerk.
De omzet van KPMG Nederland steeg in het op 30 september 2008 afgesloten boekjaar met 5,1 procent tot 715 miljoen euro. De auditomzet groeide met 4,3 procent naar 334 miljoen euro, advisory met 7,5 procent naar 212 miljoen euro, en de belastingadviespraktijk KPMG Meijburg & Co groeide met 3,6 procent naar 169 miljoen euro omzet. De gemiddelde omzet per persoon steeg van 175.000 euro naar 179.000 euro.
Mary Schapiro voorzitter SEC
Mary Schapiro volgt Christopher Cox op als voorzitter van de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC). De benoeming van de huidig topvrouw bij de Financial Industry Regulatory Authority (FINRA) volgt op president Barack Obama’s belofte het financieel toezicht strenger te maken. Cox is bekritiseerd vanwege zijn bijdrage aan deregulering van financiële markten. Opvallend is dat ook de FINRA onder vuur ligt, vanwege de passieve rol in de Madoffaffaire.
Oproep tot alertheid bij komende jaarrekening
NIVRA en NOvAA roepen ondernemingsbesturen en accountants in een Audit Alert op om het komend jaar extra alert te zijn bij het opstellen en controleren van de jaarrekening. Door het slechtere economische klimaat zullen ondernemingen worden geconfronteerd met meer onzekerheden. Waar nodig moet daarvan in de jaarrekening melding worden gemaakt.
“De jaarrekening moet een goed beeld geven van de omstandigheden, inclusief eventuele risico’s en onzekerheden ten aanzien van de continuïteit. Gezien de huidige economische situatie moet er extra aandacht zijn voor de onderbouwing van die risico’s”, aldus NIVRA-voorzitter Jan Helderman. “De eerste verantwoordelijkheid voor het opstellen van een goede jaarrekening ligt bij het bestuur van de onderneming. De accountant moet die jaarrekening daarna uiterst zorgvuldig bezien.”
Helderman waarschuwt voor het negatieve effect van gebrekkige toelichtingen: “Als ondernemingen de risico’s die samenhangen met hun continuïteit niet goed tot uitdrukking brengen in de jaarrekening, leidt dat tot afkeurende of beperkende verklaringen van accountants.”
Audit Alert nr. 20: De verklaring van de accountant in een verslechterend economisch klimaat, is te downloaden via de NIVRA-website.
Het jaar 2007 verslagen
Op woensdagmiddag 28 januari 2009 presenteerde het NIVRA de onderzoeksbundel Het jaar 2007 verslagen. Editie 2007 van deze jaarlijkse publicatie over de verslaggeving van (met name) beursgenoteerde ondernemingen, bevat de actuele sporen van de kredietcrisis. De bundel, onder redactie van Rob Bosman, Ralph ter Hoeven en Ruud Vergoossen, bevat de volgende zeven hoofdstukken:
- Pensioenen (Ronald de Feijter en Wim Schoonderbeek) Onderzoek naar de pensioenverslaggeving van vijftig Europese ondernemingen. Geeft onder meer aan in hoeverre ze gebruikmaken van de mogelijkheid om actuariële resultaten te verschuiven naar de toekomst en wat het effect zou zijn als deze mogelijkheid niet zou bestaan.
- Verbonden partijen en bestuurdersbeloningen (Jan Backhuijs en Geert Braam) In hoeverre voldoen ondernemingen aan de regels voor verslaggeving over verbonden partijen en bestuurdersbeloningen.
- Kredietcrisis en toelichting jaarverslagen banken (Michiel van der Lof en Dick Korf) Onderzoek van de verslaggeving van 24 banken, met specifieke aandacht voor de verantwoording van financiële risico’s en resultaten in relatie tot de kredietcrisis.
- Financiële instrumenten en toelichting door niet-financiële instellingen (Leo van der Tas en Pieter Veuger) Onderzoek toelichtingsvereisten op financiële risico’s in de jaarverslagen van 64 ondernemingen.
- Verslag van de raad van commissarissen (Auke de Bos, Henk Edelman en Johan Scheffe) onderzoek van deze verslaggeving, zoals opgenomen in de jaarverslagen.
- Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) (Nancy Kamp-Roelands en Tineke Lambooy) In hoeverre bevatten de jaarverslagen van beursgenoteerde ondernemingen informatie over MVO.
- Financiële verslaggeving door woningcorporaties (Jos Blommaert en Dick van Offeren) Onderzoek jaarverslaggeving van vijftig woningcorporaties.
De bundel zal ook digitaal verkrijgbaar zijn als ‘E-book’. Ook afzonderlijke hoofdstukken kunnen worden gekocht. Voor NIVRA-leden geldt een korting op de aanschafprijs, onder opgave van het inschrijfnummer. De digitale versie is verkrijgbaar bij de Kluwerwebshop. De hardcopy bij de NIVRA-boekhandel (bibliotheek@nivra.nl).
Wouter Bos verbaasd over voormalige chaos bij ABN Amro
Minister van Financiën Wouter Bos heeft tijdens de kerstvakantie het boek De Prooi gelezen, over de ondergang van ABN Amro. Op basis daarvan trekt hij stevige conclusies over de geloofwaardigheid van kritiek op de overheid door bankiers en bedrijfsbestuurders. Het boek is “vanaf nu verplichte kost voor alle Financiën-ambtenaren die zich met de toekomst van die bank bezig houden. En voor Gerrit Zalm”, schrijft Bos op zijn weblog (http://pvda.nl/bosblog/).
“En als er zich nog ooit hier een bankier of een baas uit het bedrijfsleven durft te melden die geringschattend durft te doen over de kwaliteit van de besluitvorming in politiek en overheid en hoog op geeft over ratio en strategie in het bedrijfsleven … ik zal ze met dat boek in de hand het pand uitwerken want het is werkelijk ten hemel schreiend wat een onvermogen en chaos je in dat boek honderden pagina’s achter elkaar tegen komt. Kortom, heel ontspannend!”