Nieuws 23 februari 2024

Hogere rente zorgt voor miljardenverlies DNB

De Nederlandsche Bank (DNB) boekt over 2023 een negatief resultaat van bijna 3,5 miljard euro. Grootste oorzaak is de gestegen rente die de Europese Centrale Bank (ECB) doorvoerde om de inflatie te beteugelen.

Dat meldt DNB in de aanloop naar de publicatie van het jaarverslag op 14 maart. Het grootste deel van het negatieve resultaat (ruim 2,3 miljard euro) wordt opgevangen door de voorziening voor financiële risico's, het resterende verlies van ruim 1,1 miljard euro gaat ten laste van kapitaal en reserves. "Deze cijfers zijn in lijn met eerdere verwachtingen. De buffers van DNB zijn naar verwachting groot genoeg om toekomstige verliezen op te vangen", aldus DNB.

Doordat de ECB de rente heeft verhoogd, zijn de rentelasten voor DNB toegenomen terwijl de rentebaten nauwelijks toenamen. De renteverhogingen van centrale banken leiden ook elders tot negatieve resultaten, binnen en buiten de eurozone. Zo heeft de ECB gisteren een negatief resultaat van 7,9 miljard euro bekendgemaakt dat - net zoals bij DNB - grotendeels wordt opgevangen via de inzet van een voorziening voor financiële risico's. Onder de streep bedraagt het verlies van de ECB 1,3 miljard euro. Eerder maakte de Federal Reserve al een recordverlies bekend van zo’n 114 miljard dollar.

Een groot verlies of zelfs een tijdelijk negatief kapitaal vormt volgens DNB geen belemmering voor het uitvoeren van de kerntaak van DNB. "Die is gericht op prijsstabiliteit. Omdat een centrale bank in principe niet in gebreke kan blijven ten aanzien van haar verplichtingen in de eigen valuta is er geen discontinuïteitsrisico. Het is wel nodig dat DNB op lange termijn voldoende winstgevend is om op een efficiënte en geloofwaardige manier monetair beleid te voeren. Tussen de invoering van de euro in 1999 en 2021 heeft DNB in totaal 22,6 miljard euro winst gemaakt. Hiervan is 16,2 miljard euro in de vorm van dividend uitgekeerd aan de Nederlandse Staat. De andere 6,3 miljard euro heeft DNB gebruikt om haar buffers te versterken. Eind 2021 bedroegen de buffers ruim 11 miljard euro. Daar is na twee jaar negatieve resultaten nog ruim 7 miljard van over", aldus de centrale bank.

Kwantitatieve verruiming

DNB is een van de centrale banken met een relatief slecht resultaat. Als reactie op de uitdagingen veroorzaakt door de COVID-19-pandemie hebben centrale banken binnen het eurosysteem grootschalig staatsobligaties van hun respectievelijke landen aangeschaft, een beleid dat bekend staat als kwantitatieve verruiming. Dankzij de solide kredietwaardigheid van de Nederlandse Staat heeft DNB deze obligaties tegen gunstige rentetarieven kunnen verwerven, wat de liquiditeit vergroot en de rente drukt.

"Tegenover de verliezen van DNB staan echter ook lagere financieringskosten voor de Nederlandse overheid. Het bedrag dat de Nederlandse Staat dankzij het ECB-beleid van kwantitatieve verruiming aan rentelasten op de staatsschuld heeft bespaard wordt geschat op circa 28 miljard euro. Dit voordeel is groter dan de verliezen die DNB over 2023 en de komende jaren naar verwachting lijdt", laat DNB weten.

Op basis van de meest recente ramingen per jaareinde verwachten DNB dat de buffers positief blijven. DNB verwacht vanaf 2029 weer een positief resultaat te boeken. "Deze verwachtingen zijn gunstiger dan de prognoses die in december 2023 zijn gepubliceerd. DNB maakte eerder in een brief aan de minister van Financiën bekend dat er als gevolg van gestegen rentes een aantal jaren met verliezen aan zat te komen. Dat blijft voorlopig zo, ook al prijst de markt inmiddels weer rentedalingen in."

DNB wil dus een aantal jaren werken aan herstel van buffers, en daarna is het de bedoeling om weer dividend uit te keren aan de Staat. DNB: "Deze verwachting over het bufferherstel is echter met veel onzekerheid omgeven. De cumulatieve verliezen zijn namelijk sterk afhankelijk van de feitelijke renteontwikkelingen. De mogelijkheid blijft bestaan dat de cumulatieve verliezen groter zijn dan het kapitaal en de reserves. Eerdere ramingen lieten dat al zien."

Afspraken

Afgelopen december hebben de minister van Financiën, die namens de Staat de aandeelhouder vertegenwoordigt, en de president van DNB nieuwe afspraken gemaakt over het kapitaalbeleid van DNB. Dit kapitaalbeleid beschrijft hoe DNB buffers vormt en hoe daartoe het resultaat van DNB wordt verdeeld over kapitaal en reserves en de voorziening voor financiële risico's enerzijds en een dividenduitkering aan de Staat anderzijds.

Volgens DNB stelt het kapitaalbeleid de centrale bank in staat om de buffers via inhouding van toekomstige winsten op termijn te repareren. "Het alternatief voor herstel van buffers, een herkapitalisatie door de Staat, is op dit moment dan ook niet aan de orde. Wanneer de buffers door inhouding van winsten voldoende hersteld zijn, hervat DNB de dividenduitkeringen aan de Nederlandse Staat."

• 'Hoe werkt de winst-en-verliesrekening van DNB?'