Opinie 21 mei 2012

Continuïteit in de samenstelpraktijk

In de huidige crisistijden is de continuïteit van veel mkb-bedrijven in het geding. Nu kun je denken dat met NVCOS 570 in de hand dit eigenlijk alleen een issue is voor wettelijke controleplichtige ondernemingen. Niets is minder waar. Juist in de samenstelpraktijk is continuïteit een issue, waar nogal eens aan voorbij wordt gegaan.

Hierdoor ontstaan gemakkelijk situaties waarbij de fundamentele beginselen in het geding zijn. 

Niet zelden is het voortbestaan van een mkb-onderneming afhankelijk van de beschikbare financiering door de bank. Menig ondernemer regelt dit zelf of kan dit zelf regelen (mkb kredietcoach). Toch zie ik in de praktijk nog regelmatig dat de bank de rapportage van de accountant (met samenstelverklaring) in haar beoordeling betrekt. En dan kan het voor de accountant best lastig worden. 

Want wat nu als het de klant al een tijdje niet zo goed gaat en jouw rekeningen zijn aardig opgelopen? Wat als de bank van jou een 'goedkeurende samenstellingsverklaring' verwacht, voordat ze over wil gaan tot ophoging van het rekening-courantkrediet of tot herfinanciering? Wat als er een lastige waarderingspost in de jaarrekening is opgenomen waarvan je als accountant het vermoeden hebt dat de waardering wel eens te hoog zou kunnen zijn? 

Stuk voor stuk situaties die je als accountant min of meer vanzelf in het continuïteitproces van je klant trekken. Geef je bijvoorbeeld geen blijk van een professioneel-kritische instelling en kijk je eigenlijk alleen maar naar je eigen openstaande vorderingen? Of ben je professioneel-kritisch en krijg je achteraf een verwijt van je klant dat dankzij jou faillissement is aangevraagd; ben je wellicht zelf ook nog een van de schuldeisers... 

Menig accountant denkt vast: 'Dat overkomt mij niet.' De praktijk is anders! De fundamentele beginselen komen sneller in het geding dan velen denken. Toch zijn er best een paar zaken die de accountant kan doen wanneer hij in zo'n situatie terechtkomt: 

• Laat de openstaande rekening niet zover oplopen dat je niet meer objectief kunt zijn.
• Als je weet wanneer financieringen aflopen, denk dan tijdig na over communicatie met de bank.
• Bespreek meermalen per jaar met je cliënt de continuïteit.
• Neem het onderwerp continuïteit op in je werkprogramma.
• Onderken de bedreigingen die ontstaan en documenteer ze voor jezelf.
• Overweeg en documenteer de zorgvuldige belangenafwegingen die je maakt.
• Betrekt bij je belangenafweging een collega of een externe deskundige.

Uit jurisprudentie over dit soort casussen blijkt wel hoe belangrijk een zorgvuldige belangenafweging is en ook dat de accountant dit kan aantonen. Juist dan is overleg met een externe deskundige een belangrijk middel. 

De regelgeving helpt ons niet veel verder. NVCOS4410 schrijft namelijk geen werkzaamheden voor die de accountant zou moeten doen met betrekking tot continuïteit bij een samenstelopdracht. 

Gelukkig is er nog Leidraad 14 (van de 'oude' NOvAA-organisatie), die het beoordelen van de continuïteit van de onderneming wel als voorbeeld voor uit te voeren werkzaamheden benoemt. 

En last but not least: ook bij een samenstelverklaring mag de accountant een paragraaf ter benadrukking van onzekerheid omtrent de continuïteit opnemen. 

Los van wat er verder in de regelgeving is opgenomen: gebruik als accountant ook gewoon je gezond boerenverstand, wees professioneel-kritisch en handel in het algemeen belang.