Fundament, verwachtingen en verplichtingen
In Nederland mogen ongeveer 20.000 personen zich accountant noemen, omdat ze zijn ingeschreven in het accountantsregister van de NBA. Ze mogen de titel RA of AA voeren. En dat schept verplichtingen, noblesse oblige.
Deze verplichtingen zijn als volgt te categoriseren:
- Betrekking hebbend op de natuurlijke persoon (bijvoorbeeld VGC)
- Betrekking hebbend op de uit te voeren werkzaamheden (bijvoorbeeld NVCOS)
- Betrekking hebbend op de praktijk waarbinnen de accountant werkzaam is (bijvoorbeeld WTA en NVAK)
- Betrekking hebbend op de functie/titel (bijvoorbeeld WRA/WAA)
Daarnaast schept de titel ook verwachtingen. Verwachtingen van werkgevers, collega's, bank, werknemers, klanten, politiek, belastingdienst, toezichthouders etc etc
De kern van waar de verwachtingen en de verplichtingen elkaar raken is opgenomen in artikel A-100.1 van de VGC. Hierin staat:
'Het onderscheidend kenmerk van het accountantsberoep is de verantwoordelijkheid te handelen in het algemeen belang. Daarom is de verantwoordelijkheid van de (register)accountant niet beperkt tot het behartigen van het belang van een individuele cliënt of werkgever. Om hieraan te voldoen neemt de registeraccountant deze verordening in acht en handelt in overeenstemming daarmee.'
Is het nu zo slecht gesteld met het beroep dat je kunt stellen dat de verwachtingen niet worden waargemaakt en de verplichtingen niet worden nagekomen? Of zou je kunnen stellen dat als je aan de verplichtingen hebt voldaan, dat je dan de verwachtingen hebt waargemaakt?
En wat vind je als accountant belangrijker? Het voldoen aan de verplichtingen of het waarmaken van de verwachtingen?
Uiteraard heb ik de wijsheid niet in pacht. Maar in mijn beleving komen eerst de verwachtingen aan bod en daarna pas de verplichtingen. De verplichtingen zouden dienstbaar moeten zijn aan het waarmaken van de verwachtingen, en niet andersom. Belangrijk hierbij is wel dat je je als accountant realiseert wat de verwachtingen zijn, of in ieder geval alle belanghebbenden in beeld hebt en hun belangen weegt.
En nu juist op dat punt zien we het in de praktijk vaak fout gaan. In de casus van Amarantis bijvoorbeeld. De onderzoekscommissie geeft aan dat de accountant wel volgens de geldende regels heeft gewerkt (de verplichtingen) maar dat ze vanuit de adviesfunctie meer en duidelijker signalen had verwacht. Maar ook in de mkb-praktijk komt dit voor, al zijn de gevolgen dan meestal kleiner en halen ze de landelijke pers niet.
Zie hier wederom de aloude discussie over de verwachtingskloof. Toch denk ik dat door het praten over de verwachtingskloof, deze ook in stand blijft en voedingsbodem vindt om in stand te blijven. Terwijl als je vanuit je onderscheidende kenmerk als accountant je werk doet (A-100.1 VGC), de kloof kleiner wordt misschien wel zelfs verdwijnt. Gewoon je werk goed doen dus, dat is het fundament. Kun je als accountant die verantwoordelijkheid aan?
En dat brengt mij als laatste nog bij wat mensen drijft om accountant te willen worden. Welke ‘toon' of ‘snaar' is en wordt er bij je geraakt als je aan je vak denkt of er mee bezig bent? Gaat het je om maatschappelijke relevantie en verantwoordelijkheid (liefde voor het vak); of denk je alleen aan de loonstrook, status en leaseauto? Dit hoeven geen tegenstellingen te zijn, maar als alleen de laatste categorie je interesseert, dan had je beter een ander beroep kunnen kiezen.