Kritiek en populisme
Het schrijven van blogs, columns en opinies mag best gepaard gaan met het leveren van kritiek. Het gooien van knuppels in een hoenderhoek (of naar de apenrots). Het innemen van prikkelende stellingen en het aanzwengelen van discussies.
Anderzijds zijn bloggers, columnisten en opiniemakers zelf eveneens vaak onderwerp van kritiek. Zo krijgt wetenschapper Ewald Engelen het vaak te verduren. Hij sneed het onderwerp afgelopen zaterdag zelf aan in zijn column in het Parool.
Ook leuk is dat vaak wordt gesteld dat je niet alleen kritiek moet hebben, maar vooral ook met oplossingen dient te komen. Dat wordt dan gezegd door de mensen die ervoor worden betaald met oplossingen te komen, maar dat terzijde.
Engelen verhaalt over wat hem wordt aangewreven: 'Nepwetenschapper, kermiseconoom, econohunk, aandachtjunk, twitterfilosoof'. Termen van mensen die hem vooral aanspreken op zijn, vaak stevig, taalgebruik. Zo noemde hij de politicus Van Rompuy onlangs de 'gnoom uit Brussel'.
Engelen kan de kritiek meestal wel hebben: het glijdt als water van een eend. Maar onlangs was hij toch geraakt. Omdat hij werd getypeerd als een populist. Zijn schrijfsels zouden een professor onwaardig zijn.
Achter mijn rug om treft mij ook wel dergelijke kritiek. Soms 'hoor' ik het mijn gesprekspartners denken. Of ik neem het waar als ze beginnen over hun eigen paradigma's en stijlfiguren. Of als ze gaan zeggen: 'Ik hoor wat je zegt'.
Engelen spreekt in Het Parool verder over de bijval en de afval die hij krijgt: 'Ik argumenteerde, beredeneerde en citeerde dat het een lust was. En ook al was de bijval groter dan de afval, wat er aan afval was, struikelde niet over de argumenten maar over de stijl, niet over de inhoud maar over de toon.'
Ik ben het met Engelen eens. Kritiek op bloggers, columnisten en opiniemakers gaat vooral over hun toon. Zelden gaat het om de inhoud en de argumenten.
Ik merk het regelmatig. Ook in het accountantsdebat. Bijvoorbeeld het afgelopen jaar toen ik schreef over de oprekking (met overeengekomen specifieke werkzaamheden als overname- en fraudeonderzoeken) door de NBA van het begrip controlediensten. Of toen het ging om de overmoedige interpretatie door de ‘grote' accountantsorganisatie van de overgangsregeling inzake de samenloop van controle- en adviesdiensten. Of over mijn kritiek op accountants en integrated reporting.
Of toen ik het tijdens een presentatie in de Tweede Kamer had over 'knuffel- en troetelhoogleraren'. En ook mijn pleidooi voor opname van PKI en kwaliteit in de nieuwe gedragscode werd niet door iedereen serieus genomen. Door de stijl waarin en de toon waarop ik het debat voerde.
In zijn column legt Engelen - met een verwijzing naar de Canadese politicus Michael Ignatieff - uit hoe dit alles komt: politieke tegenstanders zijn vooral bezig om elkaar het gezag te betwisten politieke uitspraken te doen. Anders gezegd: het gaat niet om de standpunten, maar om de standing.
Een rake observatie, die ik deel. Ik hoor vaak vanuit het Accounting Establishment dat mijn manco toch vooral is dat ik zelf nog nooit enige controle heb gedaan. Zouden die accountants dan ook geen mening hebben over voetbal, politiek en mooie vrouwen, omdat etc.?
Kritiek (non-conformisme) wordt vaak afgedaan als populisme. Engelen daarover: 'Wie andere opvattingen huldigt over de euro ('een ramp') of het niet eens is met begrotingstekortreductie ('desastreus'), wordt met het simpele verwijt van populisme buiten de kring van nette mensen gezet. Geen 'standing' en dus geen recht van spreken. Laat dat nou eens een kenmerk van populisme zijn...'
Oh ja, de reactie op deze blog is voorspelbaar: die Pheijffer afficheert zich met Engelen. Daar wil je toch niet bij passen? Nepwetenschapper, twitterfilosoof, aandachtsjunk. Een reactie op de persoon. Diens toon en stijl.
Of gaan we het nu echt eens over de argumenten en inhoud van het accountantsdebat hebben?