Opinie 31 juli 2014

Adel verplicht

De opdracht vanuit de politiek is duidelijk: het accountantsberoep dient te hervormen. Een werkgroep van jonge partners en een stuurgroep van meer oudgedienden doet deze zomer verwoede pogingen om met goede voorstellen te komen.

Op de website Accountant.nl wordt af en toe enig zicht gegeven in welke richting die zouden kunnen gaan. Bijvoorbeeld meer marktwerking aan de onderkant van de markt door verhoging van de controlegrenzen. En het eerder door de sector met weinig gejuich ontvangen voorstel van AFM-bestuurder Gerben Everts om meer externen te betrekken bij de aansturing van en het toezicht op accountantsorganisaties, lijkt inmiddels ook binnen de sector te worden omarmd.

Ook valt op de website te lezen dat er (vooral in de stuurgroep) veel wordt gesproken over de 'internationale component'. Het zal dan ongetwijfeld ook gaan over het level playing field. We moeten in Nederland geen strengere eisen stellen dan elders en niet te ver voor de internationale troepen uitlopen. Want daarmee schaden we de eigen accountantssector. Het is eenzelfde soort argument dat we horen als het gaat over de aftopping van topsalarissen in bijvoorbeeld de financiële sector. Ten aanzien van accountants stelt stuurgroeplid Van Kempen: 'Wie zelf geen accountantsberoep op internationaal niveau weet te vormen, ziet de big four vanuit een buitenland invliegen.' Hij verwijst daarbij naar de situatie in Moldavië.

Wat mij betreft zijn dit geen sterke argumenten. Nederland is van oudsher een vooraanstaand accountantsland. Voormalig minister Hoogervorst is voorzitter van de internationale organisatie (IASB) die over de regels van externe verslaggeving gaat, oud-DNB-bestuurder Arnold Schilder vervult een dergelijke rol ten aanzien van de regels voor de accountantscontrole (bij de IAASB) en voormalig AFM-bestuurder Steven Majoor leidt de internationale toezichtsorganisatie Esma.

Als we terug gaan in de tijd komen we uit bij een belangrijke grondlegger van de Nederlandse accountancy: Theodor Limperg. Zijn visie deed en doet er internationaal toe en bepaalt in vele landen het overheids- en toezichtsdenken ten aanzien van het accountantsberoep.

We doen er internationaal op accountantsvlak toe en hoeven dus niet bescheiden te zijn. Sterker, we zouden als land best het voortouw kunnen en mogen nemen als het gaat om belangrijke en noodzakelijke hervormingen van het beroep. Vanuit het motto 'adel verplicht'.

Of is hier soms sprake van valse bescheidenheid? Kruipt het Nederlandse accountantsberoep in de schulp, omdat het pijn gaat doen indien in eigen vlees wordt gesneden om het beroep te revitaliseren? Want voorstellen die de kwaliteit van de accountantscontrole moeten verhogen vergen extra kosten, waarvan het nog maar de vraag is of die ook aan de clientèle kunnen worden doorbelast. Voorstellen waardoor meer externen worden betrokken bij de aansturing van en het toezicht op accountantsorganisaties, betekenen dat partners (eigenaren) van dergelijke organisaties iets van hun autonomie moeten inleveren.

Het zal best zo zijn dat de internationale accountantsorganisaties met argusogen kijken naar wat er hier aan de orde is. In Nederland lijkt de politieke bereidheid te bestaan om in te grijpen in de accountantssector indien deze zelf met ontoereikende voorstellen komt. Gegeven die bereidheid en de eerdere politieke discussies verwacht ik dan ook niet dat de Tweede Kamer, met name de linkerkant van het politieke spectrum, zich in de luren laat leggen met argumenten op het niveau van level playing field.

Want, zoals hiervoor gesteld, dit is geen sterk argument. In met name het VK en in de VS zagen we soortgelijk accountantsfalen als in Nederland. Willen wij het accountantsniveau dan op dat level stellen? Nee toch? Het zou de werkgroep en de stuurgroep sieren indien zij het ambitieniveau en kwaliteitsniveau juist veel hoger zouden stellen. Indien zij zouden bepleiten dat andere landen juist het hoge niveau zouden moeten nastreven dat zij - door de Nederlandse politiek - geacht worden te definiëren. Immers: adel verplicht.

Of zou het onze accountants helemaal niet om het hoge ambitie- en kwaliteitsniveau gaan als zij spreken over een level playing field? Gaat het hen om het concurrentieniveau en de verdiensten? Dan moeten zij die kaart openlijk spelen en hopen dat de politiek daar gevoelig voor is. Of wenst die een accountantshonorering op Moldavisch niveau?

Deze bijdrage is ook gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 31 juli 2014.