Opinie 22 september 2014

De wet van Krishnamurti

Wat je organiseert, groeit. Vooral de verschillen.

Ik was gevraagd om 18 september bij NBA Oost te spreken over omgaan met verschillen binnen jullie beroepsgroep. Het liep daar anders, dus nu via deze weg.

Je zou het niet zeggen in een beroepsgroep die ondernemerschap en marktdenken hoog in het vaandel heeft, maar hiërarchische organisatie is mijns inziens de belangrijkste manier waarop accountants zich organiseren, de belangrijkste manier waarop jullie je van elkaar onderscheiden. Jullie doen dat in accountantsorganisaties (‘accountantskantoren') waarbinnen de een leiding geeft aan de ander, en ook binnen NBA, NOVAK, SRA etc., als we de bestuursstructuur daarvan even buiten beschouwing laten.

Als je een accountant vraagt wat hij doet, is de kans groot dat hij (of zij) zegt: 'Ik ben accountant bij kantoor X'. Je zegt niet: 'ik ben mkb-accountant' of '...oob-accountant' en zelfs niet zo gauw 'ik ben RA' of '... AA'. Dat onderscheid maak je pas op papier, op je visitekaartje.

Was het een goed idee om NOvAA en NIVRA samen te voegen? Is het een goed idee dat naast de NBA een NOVAK en SRA bestaan, ook ledenorganisaties, maar dan van mkb-accountants respectievelijk mkb-accountantskantoren? Is het een goed idee om binnen de NBA accountants soort bij soort in ledengroepen te organiseren?

Wat ik daarover te zeggen heb komt uit twee bronnen, twee hobbies. Behalve met bankiers, accountants en andere beroepsgroepen die onder vuur liggen, bemoei ik me ook met kerken. Mijn ene hobby is economische ordening: hoe organiseren we dat mensen krijgen wat ze nodig hebben?

Mijn andere hobby is religie: hoe verbinden of verzoenen we wat verdeeld is geraakt? Religie is afgeleid van 're-ligare', het Latijnse woord voor her-binden, opnieuw verbinden.

Het is een les die ik heb geleerd door die tweede hobby die ik nu met jullie wil delen. 'De wet van Krishnamurti', zou ik hem willen noemen: "Wat je organiseert, groeit. Vooral verschillen." Het is een sociologische wet en hij is niet geformuleerd door Krishnamurti, maar door mij, toen ik mij voorbereidde op de ledenbijeenkomst van NBA Oost.

Zo gaat dat met sociologische wetten: die zuig je uit je duim en als mensen ze interessant vinden en je er geld voor krijgt, doe je onderzoek dat bevestigt wat je al wist. Het leuke van wetten uit de zogenaamde 'menswetenschappen' is ook dat je ze rustig kunt overtreden. Heel veel mensen houden zich niet aan de wetten van de menswetenschappen en daardoor zijn sociologen, economen etc. het ook zelden met elkaar eens over wat nu de echte 'wetten' zijn in hun vakgebied. De uitzondering bepaalt de regel, dat is de manier waarop je 'wetten' ontdekt in de sociologie.

Terug naar verschillen binnen de beroepsgroep. Ik zou geen verschil binnen een groep weten te verzinnen dat kleiner werd doordat mensen zich overeenkomstig die scheidslijn gingen organiseren.

Vandaar de 'wet van Krishnamurti': "Wat je organiseert, groeit. Vooral verschillen."

Waarom die vernoeming naar Krishnamurti van een wet die ik zelf verzonnen heb? Jiddu Krishnamurti was een Indiër die geboren werd in 1895. Als 15-jarige werd hij ontdekt als guru door een groep Westerse fans van Oosterse religie, de Theosofische beweging. Niet zomaar een guru, maar de 'maitreya', de volgende 'wereldleraar', een religieuze leider van het kaliber van een Boeddha of Jezus! Ze herkenden hem aan de lege, ondoorgrondelijke blik in zijn ogen, als ik het goed heb. Overduidelijk de persoon waarin de 'maitreya' zou gaan incarneren, dus daar werd hij voor getraind en opgeleid. En iedereen maar afwachten tot hij wijze dingen zou gaan zeggen, ten teken dat de ‘maitreya' in hem geïncarneerd zou zijn...!

Krishnamurti deed er zijn hele leven over om zich aan die verwachtingen te ontworstelen; tevergeefs. Hoe harder hij probeerde om zich te onttrekken aan de organisatie die om hem heen opgebouwd werd, des te meer gingen mensen in hem geloven. Zeg nu zelf: wie wil er geen guru zijn, met alle voordelen die daaraan vast zitten? Als je geen guru wilt zijn, dan moet je wel heel bijzonder zijn en dus een guru! De mensen kwamen dus bij bosjes af op de lezingen waarin hij vertelde dat hij geen guru was en dat ze vooral in zichzelf op zoek moesten naar wijsheid. Ze organiseerden lezingen waar hij dat mocht komen vertellen, ook in Nederland. Hij had vooral in Nederland veel aanhangers. Een reactie op het versplinterde Nederlandse kerklandschap, vermoed ik.

Bij diverse gelegenheden vertelde Krishnamurti (variaties op) dit verhaal:

Op een keer wandelde Satan met een vriend over straat, op enige afstand achter een mens die op het punt stond een stukje van de Waarheid te vinden. De vriend van Satan maakte zich zorgen en drong er bij Satan op aan er iets aan te doen! Satan toonde zich echter onverstoord.

Inderdaad, even later bukte de mens zich en raapte een stukje Waarheid op. Satan deed echter nog steeds niets.

"Waarom doe je nu niets!" zei de vriend. Satan glimlachte: "Ja, nu heeft hij een stukje Waarheid in pacht en ik ga hem zo helpen om die te organiseren."

Bij NBA Oost was daar gelukkig relatief weinig van te merken.