Tom Nierop

Dat zegt Michael de Ridder, voorzitter van PwC Accountants, tegenover Accountant.nl naar aanleiding van het verschijnen van het PwC Transparantieverslag 2014-2015 op 6 oktober 2015. In dat verslag wordt onder meer uitgebreid verhaald over het cultuur- en kwaliteitsprogramma waarmee PwC bezig is. De Ridder legt in een toelichting uit hoe bijvoorbeeld onder leiding van twee ex-AFM'ers een team van vijftien mensen is geformeerd dat real time reviews doet van alle partners en directors, en van teams als geheel, met een sterke nadruk op cultuur en gedrag. Geen vrijblijvende zaak, verzekert hij. "Die reviews zijn voor de betrokkenen soms pijnlijke processen. Iedereen die dit ondergaat, want 'ondergaan' is wel de toepasselijke term hiervoor, vindt het irritant maar wel nuttig. Irritant niet vanwege het feit dat we het doen, maar omdat je als team vaak tegen deadlines aanloopt."

Verder heeft een extern bureau een cultuurmeting uitgevoerd, vooral gericht op de "kwaliteits-mindset", op basis van enquêtes en gesprekken met mensen en focusgroepen. Op de vraag in hoeverre dit inhoudelijk verschilt van de cultuurmeter die de NBA recent introduceerde, zegt De Ridder dat PwC nog bezig is dat goed te bekijken. “Misschien dat we nog aanpassingen doen op basis van wat we bij dat NBA-instrument zien."

Old boys?

In dezelfde week als waarin PwC zijn transparantieverslag publiceerde ontstond er discussie over het feit dat Deloitte, onder aanvoering van president-commissaris Floris Deckers, een beoogd nieuw controlerend accountantskantoor de deur wees vanwege meningsverschil over een verslaggevingsissue. De kwestie leidde tot vraagtekens over de diepte van de cultuurverandering bij accountantsorganisaties en over de effectiviteit van de rol van een externe raad van commissarissen, die bij oob-kantoren verplicht is gesteld om de cultuur en het publieke belang te bewaken. Ook het old boys karakter van veel benoemingen in die rvc’s krijgt kritiek.

Bij de raad van commissarissen van PwC is voormalig ABN Amro-bestuurder Jan Maarten de Jong de voorzitter en behoren onder meer ex-DNB-president Nout Wellink en oud-minister Annemarie Jorritsma en ex-staatssecretaris Yvonne van Rooy tot de leden.

Is het gehalte aan old boys (m/v) ook bij PwC niet te hoog?
De Ridder meent van niet: "Wij hebben een erg diverse raad, met veel deskundigheid en mensen uit allerlei sectoren, die scherpe vragen stellen, vaak out of the box. Een goed voorbeeld is sociaal psycholoog Naomi Ellemers. Dat daagt ons uit tot het uitleggen van bepaalde zaken. Ze gaan ook diep de organisatie in, praten met mensen op alle niveaus, met een heel sterke focus op cultuur en gedrag. Het stimulerend vermogen van onze RvC is groot, is onze ervaring."

Hoe lang heeft PwC al dezelfde controlerend accountant?
"Wij zitten al sinds 1998 bij KPMG. Wel met partnerroulatie natuurlijk. Op voorstel van de sinds 1 mei aangetreden raad van commissarissen is in de aandeelhoudersvergadering besloten om volgend jaar te gaan tenderen."

Naar aanleiding van de discussie rond Deloitte? 
"Nee, nee, haha, dit stond al tijden in de stukken voor die vergadering, zet dat er vooral even bij. De samenloop is echt toeval, die kwestie zagen we niet aankomen."

Schikkingen en claims

In het transparantieverslag noemt PwC de lopende juridische procedures tegen het kantoor. Daaronder de zaak Econcern en een aantal claims in het kader van de Madoffzaak. Over Econcern wordt expliciet opgemerkt dat PwC daar de mogelijkheden onderzoekt van een schikking.

Er klinken steeds meer bezwaren tegen schikkingen (FD-bericht). Zo zou de schuldvraag worden ontlopen en blijven de feiten onduidelijk, mede door de vaste frase dat de schikking niet betekent dat schuld wordt bekend.
De Ridder: "Ik begrijp die bezwaren, maar het gaat in dit soort zaken om heel grote bedragen en bestuurders hebben ook de verantwoordelijkheid een organisatie te runnen en te zorgen dat die blijft bestaan. Zeker bij de Amerikaanse juryrechtspraak kun je wel gelijk hebben maar krijg je het lang niet altijd. De financiële consequenties kunnen gigantisch zijn, zeker in de VS. Dan kun je bestuurders niet verwijten dat ze hun organisatie beschermen, al begrijp ik die bezwaren zeker wel."

Een fout toegeven is heel heilzaam voor het imago.
"Het toegeven van fouten moet gebeuren. Maar bij schikkingen is global peace van cruciaal belang, ofwel: alle betrokken partijen moeten er tevreden mee zijn. Dat is een belangrijk punt. Je kunt niet openlijk toegeven zolang je mogelijke liability niet van tafel is, anders kan er altijd weer een nieuwe partij opstaan met een claim. Ja, inderdaad, een puur juridische overweging dus."

Advocatenkantoor NautaDutilh stelde onlangs dat vanwege het niet parallel lopen van de Nederlandse en Europese wetgeving, Nederlandse bedrijven veel sneller dan nodig was een nieuwe accountant hebben gezocht. In een FD-artikel daarover werd gesuggereerd dat de Nederlandse overheid vanwege de daardoor gemaakte extra kosten claims zou kunnen ontvangen van ondernemingen en/of accountantsorganisaties. Kunnen we iets verwachten?
De Ridder: "Nou, niet van ons in elk geval, wij gaan niks doen. Let's get it over with."