Discussie Opinie 27 oktober 2020

Betrek accountant bij cijfermatige informatievoorziening

Om de beheersbaarheid van de informatievoorziening over coronacijfers te waarborgen, moet de regering dit door een onafhankelijke accountant laten onderzoeken, vindt Robin Litjens.

Robin Litjens

De politieke en maatschappelijke discussie spitst zich toe op de fysieke verzameling van coronacijfers ("De testcapaciteit is niet op orde") en de te nemen fysieke maatregelen (1,5 meter samenleving, mondkapjes en een intelligente lockdown). Minstens zo belangrijk zijn berichten waaruit blijkt dat het aantal opnames van coronapatiënten in ziekenhuizen ineens dubbel zo hoog is, dat personen verkeerde testuitslagen krijgen, het coronadashboard verkeerde cijfers weergeeft en de coronacijfers achterlopen op de cijfers van ziekenhuizen. Zijn deze voorbeelden incidenten, of aanwijzingen dat de informatieprocessen rondom coronacijfers onvoldoende zijn geborgd? Onvoldoende borging leidt mogelijk tot verkeerde beslissingen bij beleidsmakers en burgers, waardoor fysieke maatregelen minder effectief zijn.

Om de beheersbaarheid van de informatievoorziening over coronacijfers te waarborgen, zou de regering dit door een onafhankelijke accountant moeten laten onderzoeken. Onderzoek naar tekortkomingen in de beheersing van financiële en niet-financiële informatieprocessen is een kerntaak van een onafhankelijke accountant. Daarvoor brengt de accountant bij een jaarrekeningcontrole een management letter uit, of bij een specifieke opdracht een rapport van feitelijke bevindingen. Deze rapporten zijn vergelijkbaar en te aggregeren, doordat de accountant ze volgens een stramien van beroepsregels uitvoert.

In diverse landen worden accountants hiervoor al door de politiek gebruikt. Zo onderzoeken onafhankelijke accountants in de Verenigde Staten in opdracht van een staat de juistheid en volledigheid van de gerapporteerde cijfers en ontwikkelden zij een COVID-19 data-protocol om de informatievoorziening verder uniform te maken.

Bovendien kan de regering, door de bestaande infrastructuur, deze onderzoeken snel uit laten voeren. Voor onderzoek naar de beheersing van het informatieproces rondom coronacijfers bij ziekenhuizen kan het accountantskantoor worden ingeschakeld dat nu de jaarrekeningcontrole bij het desbetreffende ziekenhuis uitvoert. Deze accountant kent het ziekenhuis, de medewerkers en de informatieprocessen. Voor de informatieprocessen vanuit de GGD’s en het RIVM zou het kabinet bijvoorbeeld de Auditdienst Rijk in kunnen schakelen.

Deze onafhankelijke onderzoeken moeten openbaar beschikbaar worden gemaakt, zodat de Tweede Kamer haar controlerende taak uit kan voeren. Daarmee is het ook voor burgers duidelijk zijn wat de kwaliteit is van gepresenteerde cijfers. Een bijkomend voordeel is dat een onafhankelijke beoordeling van de informatieprocessen over coronacijfers kan zorgen voor draagvlak voor te nemen fysieke maatregelen.

Deze opinie is in iets gewijzigde vorm ook opgenomen in NRC van 26 oktober 2020.