De accountant als opsporingsambtenaar
De plannen van de Amerikaanse toezichthouder PCAOB om accountants strenger op te laten treden bij wetsovertredingen, dreigen van de accountant een opsporingsambtenaar te maken.
Jan Bouwens
Recent ondersteunde Marcel Pheijffer in het FD het voorstel van de Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB), om accountants te verplichten strenger op te treden tegen hun cliënten bij bedrijfscriminaliteit en wetsovertredingen. Natuurlijk moet crimineel gedrag worden aangepakt, bestreden en aangegeven. Sterker, de accountant dient crimineel gedrag volgens de Nederlandse regelgeving te melden. Maar zaken liggen niet zwart wit.
De Amerikaanse vereniging van juristen (The American Bar Association, 400.000 leden) waarschuwt scherp tegen de voorstellen. Enkele van hun bezwaren luiden dat de voorgestelde standaarden controlerend accountants met de onwerkbare verantwoordelijkheid opzadelen om subjectieve oordelen te vellen omtrent complexe en onzekere juridische zaken. Hierbij gaat het onder meer om onzekere toekomstige gebeurtenissen en de potentiële impact van die gebeurtenissen, die allemaal buiten het bereik van de regelgeving vallen.
Het bezwaar van zulke subjectieve oordelen over wetsovertredingen, is dat deze taak de typische verantwoordelijkheden van de controlerend accountant in gevaar brengt; namelijk dat deze, daar waar hier geen aanleiding toe is, het vertrouwen van het zittende bestuur van de gecontroleerde bedrijven verliest.
In hun artikel laten Monika Causholli en W. Robert Knechel zien dat een controle zonder een vertrouwensrelatie met de gecontroleerde van weinig waarde is voor het maatschappelijk verkeer.
Punt is dat er twee informatiebronnen zijn voor de accountant: alles dat vast ligt in archieven en de mondelinge toelichting van de gecontroleerde. Die toelichting is essentieel om de betrouwbaarheid van de administratie te beoordelen. Vanwege het doorgaans grote gewicht van schattingen in de jaarrekening (zoals voorzieningen) is de dialoog met het management cruciaal. Die dialoog daalt beneden het gewenste niveau, als de accountant tot opsporingsambtenaar wordt veroordeeld. Zo zien we bijvoorbeeld bij component auditors een geweldige daling in kwaliteit, die aan de afwezige toelichting kan worden toegeschreven.
Het gevaar van de maatregel is dat spreekwoordelijk het kind (de vertrouwensrelatie van de accountant met het grote contingent goedwillende bestuurders) met het badwater wordt weggegooid.
Gerelateerd

De jeugd van tegenwoordig
Als je de jonge generatie aan je organisatie wilt binden, moet je je in hun leefwereld verdiepen, meent Jan-Pieter Bos.

PCAOB schreef voor 35 miljoen dollar boetes uit, maar ligt onder vuur
De Amerikaanse toezichthouder op het accountantsberoep, de Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB), legde vorig jaar voor een recordbedrag van ruim 35...

NBA 'teleurgesteld' over uitkomsten AFM-rapport over frauderisico's
De NBA reageert teleurgesteld op de bevindingen in het AFM-rapport over controlewerkzaamheden bij frauderisico's, na de stappen die de NBA en accountantsorganisaties...

AFM wil dat accountants beter controleren op frauderisico's: 'de volgende keer blijft het niet bij waarschuwen'
Accountants geven in hun wettelijke controles aandacht aan frauderisico's. Maar volgens de Autoriteit Financiële Markten (AFM) zijn de daarmee samenhangende controlewerkzaamheden...

Wendy Groot: accountants moeten meer leren van gemaakte fouten
Registeraccountant Wendy Groot is op 23 januari gepromoveerd aan de Vrije Universiteit. In haar proefschrift onderzoekt zij onder meer hoe accountantsorganisaties...