NBA nieuws
Visiedocument NBA-bestuur: meer focus op maatschappij, kwaliteit en innovatie - Oorzakenanalyse: tien voorwaarden voor controlekwaliteit - Nieuwe versie cultuurmeter - Anne-Marike van Arkel vertrekt bij NBA.
Dit artikel is verschenen in Accountant Q4, 2017
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Visiedocument NBA-bestuur: meer focus op maatschappij, kwaliteit en innovatie
Het NBA-bestuur heeft op 20 oktober 2017 het visiedocument ‘Een Beroep met Toekomst’ gepubliceerd. De visie gaat uit van meer focus op maatschappelijke relevantie, kwaliteit en innovatie binnen het accountantsberoep.
Het beroep en de beroepsorganisatie staan bloot aan snelle en soms ook disruptieve ontwikkelingen. Die tasten de essentie van het beroep echter niet aan, aldus het visiedocument. Het ‘toevoegen van betrouwbaarheid aan informatie ten behoeve van besluitvorming in het economische verkeer’ is - en blijft - de spil voor alle accountants.
Pluriform beroep
Het NBA-bestuur kiest in de visie expliciet voor een pluriform accountantsberoep. De inbreng van accountants met verschillende posities en perspectieven, die tegelijkertijd opereren vanuit een gemeenschappelijk vakinhoudelijk en ethisch kader, draagt bij aan het oplossen van complexe maatschappelijke of financiële vraagstukken. Het bestuur geeft daarnaast aan dat het beroep primair een publiek belang dient. De vele ontwikkelingen waarmee het vak te maken krijgt, doen een groot beroep op het vermogen van de sector om te leren en te vernieuwen. Dat vraagt om een ambitieuze agenda. De NBA zal, meer dan voorheen, haar bestaansrecht moeten bewijzen door een leidende rol te nemen in de ontwikkeling en vernieuwing van de sector. In de visie is gekozen voor vijf thema’s die tevens de NBA-agenda zullen bepalen:
- een intrinsieke motivatie bij de leden om het publiek belang te dienen;
- een onomstreden kwaliteit van het beroep;
- het aanjagen van innovatie en ontwikkeling;
- een lerende attitude als drijfveer voor beroepsontwikkeling;
- de accountantstitel als sterk merk.
Verbinden
De NBA richt zich op het realiseren van samenwerking, allianties en co-creatie en op het verbinden van partijen, binnen en buiten het beroep. Uitgangspunt daarbij is dat het gemeenschappelijk belang van het beroep belangrijker is dan het individuele belang van het kantoor of de individuele beroepsoefenaar. De beroepsorganisatie zal ook meer ruimte bieden om de pluriformiteit vorm te geven. De gemeenschappelijke basis blijft; tegelijkertijd zullen leden en ledengroepen meer ruimte krijgen om zich te ontwikkelen op hun specifieke terrein.
Tot eind november kon op de voorgelegde visie worden gereageerd, waarbij expliciet de vraag is gesteld op welke wijze de NBA aan de genoemde thema’s en ambities het beste invulling kan geven.
De reacties op de bestuursvisie en de vervolgstappen die het bestuur zal nemen worden besproken op de algemene ledenvergadering van 19 december aanstaande.
Vanaf januari 2018 start de derde fase van het visieproject, gericht op verankering van de visie in strategie en beleid. In deze laatste fase werkt het bestuur samen met ledenvertegenwoordigingen een nieuw meerjarenplan en -begroting uit, die ter goedkeuring worden voorgelegd aan de algemene ledenvergadering van juni 2018.
Het visiedocument is beschikbaar via de themapagina ‘Beroep met toekomst’ op Accountant.nl.
Oorzakenanalyse: tien voorwaarden voor controlekwaliteit
Een divers samengesteld en stabiel auditteam, met voldoende onderlinge dynamiek, is een belangrijke driver voor kwaliteit van accountantscontroles. Ook een passende portefeuille-omvang en -samenstelling is van belang, net als grote betrokkenheid van partners en senior teamleden. Dat blijkt uit een gezamenlijke oorzakenanalyse van de vier grootste accountantskantoren, die medio november is gepresenteerd.
De ‘sectoranalyse van drivers van controlekwaliteit’ identificeert tien belangrijke voorwaarden (drivers) voor de kwaliteit van controles. Vooral een stabiel auditteam wordt als belangrijke driver onderkend. Eventuele wijzigingen binnen het team moeten adequaat worden opgevangen. Ook moet het team zo flexibel zijn dat het kan ‘acteren op onvoorziene omstandigheden’ en is technische kennis van controlemethodologie, regels, standaarden en de gecontroleerde onderneming van belang.
Robuuste dialoog
De oorzakenanalyse, opgesteld op verzoek van de NBA Stuurgroep Publiek Belang, geeft verder aan dat de leden van het controleteam een professioneel-kritische houding moeten hebben. Er moet ruimte zijn voor een ‘robuuste dialoog’ op cruciale momenten. Ook moet het team kritisch staan tegenover door specialisten uitgevoerde werkzaamheden. Betrokken partners en senior teamleden moeten tijdens de uitvoering van de controleuitvoering actief cliëntspecifieke kennis delen, tijdig controlewerk reviewen en hun team intensief coachen en begeleiden. Daarnaast is van belang dat de gecontroleerde organisatie beschikt over een ‘volwassen interne beheersing’.
Update veranderagenda
De gezamenlijke oorzakenanalyse van de big four-kantoren is reden voor een update van de eerder dit jaar gepubliceerde ‘veranderagenda audit’ van de sector, die in juni werd gepresenteerd als verdieping van het verbeterplan ‘In het publiek belang’ uit september 2014. De Stuurgroep Publiek Belang publiceert de update van de veranderagenda nu samen met de oorzakenanalyse. De geactualiseerde veranderagenda audit kent meer samenhang door het duidelijker benoemen van sectordilemma’s en een meer integrale benadering van de verschillende initiatieven, aldus de NBA. Op basis van de geïdentificeerde ‘drivers voor controlekwaliteit’ is een aantal projecten toegevoegd aan de veranderagenda, waaronder een stimuleringsprogramma vaktechniek.
Eerder pleitte de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) eind 2016 al voor een uitbreiding van een oorzakenanalyse naar kantoorniveau. Oorzakenanalyses op dossierniveau bestaan al langer. Nieuw is dat de vier grote accountantskantoren nu hun analyses met elkaar delen, een gemeenschappelijke methode van oorzakenanalyse hanteren en dat de resultaten en die methode beschikbaar zijn voor de sector. Uiteindelijk wil de sector leren van elkaars best practices en fouten, om het vertrouwen in het accountantsberoep te herstellen.
Navolging
De oorzakenanalyse is de afgelopen periode binnen de Stuurgroep Publiek Belang al besproken met de overige oob-accountantsorganisaties en de SRA. Het is de bedoeling dat de gedeelde analyse navolging krijgt bij een grotere groep accountantsorganisaties en bovendien periodiek opnieuw wordt uitgevoerd.
De oorzakenanalyse is te vinden via de themapagina ‘Publiek belang’ op Accountant.nl.
Nieuwe versie cultuurmeter
De NBA heeft dit najaar een updateversie van de Cultuurmeter gepubliceerd. In de nieuwe versie wordt nu ook gevraagd naar genomen kwaliteitsmaatregelen en kantoorkarakteristieken.
De Cultuurmeter 2017 is een update van de eerste cultuurmeter uit 2015. Aanleiding voor de update zijn de ervaringen van negentig accountantsorganisaties met de eerste NBA Cultuurmeter, de SRA Cultuurscan én de resultaten van een in juni 2017 gepubliceerde nulmeting. Ook de monitoringrapportages zijn betrokken bij de doorontwikkeling van de cultuurmeter.
Doel van de cultuurmeter is het ontwikkelen van een op kwaliteit gerichte cultuur binnen accountantsorganisaties. Het instrument meet de mindset en drivers bij accountantsorganisaties. Het is vooral een hulpmiddel om een kwaliteitsgerichte cultuur binnen accountantsorganisaties te bespreken en te ontwikkelen, conform de maatregelen uit het rapport ‘In het publiek belang’.
Twee delen
Naast de al bekende cultuurmeter, die onder partners en medewerkers wordt verspreid, is aan de Cultuurmeter 2017 een extra vragenlijst toegevoegd. Deze richt zich op de door het kantoor genomen kwaliteitsmaatregelen, -indicatoren en kantoorkarakteristieken. Met dit tweede deel, dat alleen door de kantoorleiding wordt ingevuld, wordt een duidelijker relatie gelegd tussen kwaliteit, getroffen kwaliteitsmaatregelen en het effect hiervan op organisatiecultuur en het gedrag. Ook geeft de Cultuurmeter 2017 meer oplossingsrichtingen aan voor het treffen van kwaliteitsmaatregelen.
Veel vragen uit de oude cultuurmeter komen terug in de nieuwe. Dat maakt het voor organisaties mogelijk de nieuwe resultaten te vergelijken met die van de nulmeting. Ook blijft het mogelijk om eigen kantoorspecifieke vragen toe te voegen aan de vragenlijst.
Anoniem
Door een aantal demografische vragen aan het begin krijgen respondenten nu alleen die vragen voorgelegd die op hen van toepassing zijn. De anonimiteit van zowel respondenten als kantoren is net als voorheen gewaarborgd. Ook de 2017-editie van de Cultuurmeter wordt gehost bij Stichting CentERdata, een onderzoeksinstituut gelieerd aan de Universiteit van Tilburg. Prijs voor deelname aan de Cultuurmeter is duizend tot vijftienhonderd euro, afhankelijk van het aantal deelnemers.
Anne-Marike van Arkel vertrekt bij NBA
Anne-Marike van Arkel vertrekt per 1 februari 2018 als algemeen directeur van de NBA. Na elf jaar vindt zij het tijd voor een nieuwe uitdaging.
Van Arkel (1962) benadrukt dat elf jaar op de positie van algemeen directeur een lange tijd is. “Na zoveel jaar merk je dat je meer onderdeel van het systeem wordt, minder input van buitenaf kunt inbrengen. Er treedt een bepaalde herhaling op. Tijd om verder te gaan en nieuwe wegen te bewandelen!”
Van Arkel denkt nog na over wat ze na de NBA wil gaan doen. “Ik wil even tijd nemen om daarover na te denken. Ik heb 34 jaar onafgebroken gewerkt, dit is een goed moment om daarop te reflecteren. Stap ik weer in een vergelijkbare functie of kies ik voor het ondernemerschap?” De vertrekkend algemeen directeur heeft de beroepsorganisatie van accountants zien ontwikkelen van een “branchevereniging met een plus naar een soort financiële instelling”. Het samenwerken met de leden en collega’s binnen de NBA heeft zij altijd een belangrijk en leuk aspect van haar werk gevonden.
Fusietraject
Anne-Marike van Arkel werkte eerder in de advocatuur en daarna in verschillende (directie)functies van publiekrechtelijke organisaties. In 2007 kwam zij bij de NOvAA als algemeen directeur. Vanaf eind 2010, toen NOvAA en NIVRA als NBA in Amsterdam verder gingen, werd zij algemeen directeur van de NBA. Tussen 2008 en begin 2013 was zij nauw betrokken bij de verschillende stadia van de fusie van beide beroepsorganisaties. “Het traject van de fusie was inspirerend en spannend. De periode erna intensief.”
Het bestuur van de NBA bedankt Anne-Marike van Arkel voor de wijze waarop zij de cultuurverandering bij de NOvAA en de complexe fusie tot NBA heeft geleid. “Een fusie die niet mocht mislukken en die mede door haar grote inzet en positieve houding tot een succes is geworden, ook voor de interne organisatie”, aldus NBA-bestuursvoorzitter Pieter Jongstra. “Dezelfde waardering spreken wij uit voor het leiden van het project waarbij 19.700 leden de beroepseed voor accountants binnen een jaar hebben afgelegd.”
Mkb-praktijk
Van Arkel, die als oud-NOvAA-directeur ook staat voor de belangen van de mkb-accountant, is niet bang dat die nu minder aandacht zal krijgen. “De mkb-praktijk is bij de NBA in handen van een aantal zeer toegewijde mensen. Op elke afdeling zijn wel collega’s bezig met de verschillende aspecten van het mkb. Mijn vertrek hoort wat dat betreft geen effect te hebben. Belangrijk is vooral dat we meer zichtbaar maken wat we voor het mkb doen.” Ze gaat de samenwerking binnen de NBA wel missen. “Ik heb altijd met heel veel plezier en inzet voor de beroepsorganisatie en onze leden gewerkt, samen met alle collega’s.”
Anne-Marike van Arkel neemt op 25 januari 2018 tijdens een receptie afscheid van de NBA.