Magazine 01 december 2006

(Zelf)toetsing in het kader van rechtmatigheid

Volgens David van Hooff is het risico van zelftoetsing bij de rechtmatigheidscontrole nu levensgroot. Het NIVRA zou dit moeten ‘repareren’.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 4, 2006

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

David van Hooff

Begin oktober heeft het Platform Rechtmatigheid Provincies en Gemeenten (PRPG) een nieuwe kadernota rechtmatigheid het licht doen zien. Het ligt voor de hand dat het NIVRA als een van de platformdeelnemers deze kadernota vrijwel één op één doorvertaalt naar een Audit Alert.

Audit Alert 17 uit februari 2006, tot nu toe de laatste in de rechtmatigheidsserie, maakt onderscheid tussen een normenkader en een toetsingskader. Volgens deze Audit Alert stelt de gemeenteraad uit hoofde van haar controlerende taak het normenkader vast. Het college van burgemeester en wethouders stelt aan de hand van dit normenkader vervolgens weer een toetsingskader op.

Het normenkader bevat de geldende weten regelgeving waaraan door de accountant getoetst dient te worden. Het toetsingskader is hiervan een nadere uitwerking. Voor de binnen het normenkader vallende weten regelgeving geeft het college van burgemeester en wethouders op artikelniveau aan of er wel of niet aan getoetst dient te worden.

Waar gaat het nu knellen? Als een gemeente geen normenkader heeft, dan mag de accountant volgens het PRPG de opdracht tot controle van de jaarrekening niet aanvaarden, ook niet de controle met betrekking tot getrouwheid. Het ontbreken van een normenkader wordt (deels) terecht gezien als een subjectieve verhindering. Dit lijkt een helder standpunt voor zover dit slechts de rechtmatigheidscontrole betreft, maar het is de vraag of een gebruiker niet meer heeft aan een jaarrekening met alleen een verklaring aangaande de getrouwheid dan helemaal geen accountantsverklaring.

Discutabel is echter vooral de stelling dat het ontbreken van een toetsingskader geen subjectieve verhindering is. De accountant mag de controleopdracht gewoon aanvaarden, mits hij zelf de opdracht krijgt om het toetsingskader uit te werken en de gemeente hem hierbij medewerking verleend. Deze werkzaamheden behoren volgens het NIVRA niet tot de reguliere accountantscontrole. Daarin moet ik het NIVRA gelijk geven. De vervolgvraag is dan echter of die constatering iets uitmaakt.

De accountant toetst aan normen. Een toetsingskader is niets anders dan een normenkader voor de accountantscontrole. Of het uitwerken van een toetsingskader nu wel of niet als onderdeel van de controle van de jaarrekening wordt beschouwd doet er niet toe. Feit blijft dat de accountant dan bezig is met het opstellen van een (afgeleid) normenkader voor zijn controle en dit lijkt mij uitermate onwenselijk. Het risico dat op enig moment aan zelftoetsing wordt gedaan is vanzelfsprekend levensgroot.

Helaas ondervangt de nieuwe kadernota geen van bovengenoemde problemen. Het is overigens typerend dat het PRPG gebruikmaakt van vervallen regelgeving om een voorbeeld uit te werken. (De Europese richtlijn Werken bestaat niet meer. In Nederland is sinds 1 december 2005 het Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten van kracht.) Het zou het NIVRA sieren een nieuwe Audit Alert te publiceren, waarin genoemde omissies worden opgepakt in plaats van zich (weer) te verschuilen achter met de overige leden van het platform gemaakte afspraken.

Noot
David van Hooff is werkzaam bij ACAM Accountancy & Advies Amsterdam. Hij schrijft op persoonlijke titel.