Nieuws 22 november 2021

'Grote aantal brievenbusfirma's is nadelig voor Nederland'

Brievenbusfirma's leveren de Nederlandse economie weinig op en benadelen ontwikkelingslanden onevenredig door verlies aan belastingopbrengsten voor met name ontwikkelingslanden. En ze beschadigen de reputatie van Nederland.

Dat concludeert de Commissie Doorstroomvennootschappen in haar eindrapport 'Op weg naar acceptabele doorstroom'. De commissie, onder leiding van Bernard ter Haar, roept het kabinet op tot meer transparantie over zogenoemde doorstroomvennootschappen. Ook moet toezicht erop worden versterkt en moeten zulke entiteiten meer rapporteren over hun activiteiten. Die maatregelen maken Nederland minder aantrekkelijk voor brievenbusfirma's en kunnen ervoor zorgen dat ons land van een buitenbeentje verandert in een land met een normale positie ten aanzien van doorstroomvennootschappen.

De transparantie over de sector kan verbeteren door aanpassingen in het register met ultimate beneficial owners (UBO-register), waardoor duidelijk wordt wie er schuilgaat achter vennootschappen. Doorstroomvennootschappen mogen nu nog een beperkt jaarverslag opstellen. Als de wetgever die eisen in lijn brengt met bedrijven die wel activiteiten ontplooien, is het starten van een brievenbusfirma’s minder aantrekkelijk.

Internationaal register

Daarnaast ziet de commissie in internationaal verband graag dat landen gezamenlijk fiscale voordelen voor lege entiteiten schrappen, zoals de deelnemingsvrijstelling en actief gegevens met elkaar gaan delen over doorstroomvennootschappen. Een internationaal UBO-register zou daarvoor ook uitkomst bieden, aldus de commissie.

Nederland telde in 2019 circa 12.400 doorstroomvennootschappen met een balanstotaal van circa 4.500 miljard euro. Dat is ruwweg 5,5 keer de omvang van de Nederlandse economie. Belasting wordt logischerwijs niet geheven over dit balanstotaal, maar alleen over de inkomende en uitgaande betalingen. Jaarlijks stroomde er (tussen 2015 en 2019) door doorstroomvennootschappen gemiddeld 170 miljard euro. De directe werkgelegenheid is beperkt, met een geschat aantal banen van tussen de drie- tot vierduizend banen. De schatkist ontving in 2019 naar schatting 650 miljoen euro van doorstroomvennootschappen, oftewel 0,2 procent van de totale belastinginkomsten.

Beperkte opvatting

De commissie denkt dat  de term 'doorstroomvennootschappen' in de bestaande wet- en regelgeving leidt tot een te beperkte opvatting van doorstroom, die niet voldoet aan de verwachtingen van Kamer, kabinet en het bredere publiek.

Van belang is de vraag of een vennootschap internationale structuren kent, transacties doet met gelieerde partijen, beperkte reële aanwezigheid heeft in Nederland, fiscale, financiële of juridische motieven en/of grote internationale geldstromen of balansposities kent. Als enkele van deze kenmerken aanwezig zijn, kan worden gesproken van 'doorstroom' of een 'doorstroomvennootschap'.

Criminele geldstromen

Staatssecretaris Vijlbrief van Financiën geeft in een Kamerbrief een toelichting op het rapport van de commissie. Daarin wijst hij er onder meer op dat elementen die samenhangen met het Nederlandse belastingklimaat criminele geldstromen kunnen aantrekken en witwasrisico's kunnen verhogen.

De expert op dat gebied, hoogleraar Brigitte Unger (Universiteit Utrecht) verliet tussentijds de commissie, omdat zij haar naam niet niet aan het eindrapport wilde verbinden. “Niemand wilde echt diep duiken in de witwaspraktijken van criminelen”, stelt zij tegenover het FD. “Daar was geen tijd en geen geld voor.” Unger pleit voor apart onderzoek naar criminele geldstromen die via Nederlandse brievenbusfirma’s lopen.

Staatssecretaris Vijlbrief stelt in de toelichting aan de Tweede Kamer dat het aan een volgend kabinet is “om de aanbevelingen van de commissie te beoordelen en eventueel om te zetten in beleid”.