Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een registeraccountant helpt een eenmanszaak in 2013 bij een doorstartpoging. De accountant zet een geldschieter op het spoor van de eenmanszaak; deze zal voor 85 mille een vordering van de bank op de onderneming afkopen. De geldschieter richt een bv op, waarvoor de accountant werkzaamheden gaat verrichten. Als de geldschieter echter onvoldoende liquide middelen blijkt te hebben, adviseert de accountant hem in een gesprek om de reddingspogingen te staken.

De betrekkingen tussen de accountant en de redder worden er niet beter op. De accountant vertrekt bij de geldschieter, die in maart 2014 een klacht indient bij de Klachtencommissie van de NBA. De commissie verklaart de klacht in oktober 2014 geheel ongegrond. De accountant wil geld zien voor zijn werkzaamheden en spreekt de redder aan als borg voor de eenmanszaak. De Rechtbank Noord-Nederland veroordeelt de redder bij verstek tot betaling van 41.329,89 euro exclusief beslagkosten en proceskosten. Dit vonnis is definitief. Later vraagt de redder/geldschieter aan de voorzieningenrechter om de tenuitvoerlegging van het vonnis te schorsen. Dit verzoek wordt afgewezen.

In november 2014 laat de accountant executoriaal derdenbeslag leggen onder het ABP, op een periodieke pensioenuitkering van de geldschieter. Dit derdenbeslag blijft liggen tot de geldschieter in december 2017 failliet gaat. Ondertussen heeft de accountant ook executoriaal beslag laten leggen op diverse schilderijen van de geldschieter. Deze schilderijen zijn nadien verkocht.

De geldschieter dient een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

a. ten onrechte gezegd dat de geldschieter als privépersoon borg zou staan voor nota’s die de eenmanszaak niet betaalde;

b. onredelijk hoge en onvoldoende gespecificeerde nota’s gestuurd;

c. ten onrechte doen voorkomen dat hij met de nieuwe bv had afgesproken dat de klager als privépersoon borg zou staan voor de onbetaald nota’s voor de eenmanszaak;

d. gejokt tijdens een hoorzitting van de Klachtencommissie van de NBA;

e. in strijd met de waarheid gezegd dat de klager zich borg had gesteld;

f. ten onrechte beslag laten leggen op een pensioenuitkering aan de geldschieter en daarop drie jaar lang duizend euro per maand laten inhouden;

g. schilderijen uit de woning van de klager laten halen en deze ver beneden hun waarde laten veilen;

h. de bedragen van bovengenoemde nota’s ten onrechte in rekening gebracht bij zowel bij de eenmanszaak als de geldschieter;

i. ten onrechte beslag laten leggen op een tweetal woningen die eigendom waren van de geldschieter;

j. bij de politie valse aangiften gedaan tegen de geldschieter;

k. valse verklaringen afgelegd in het kader van een strafzaak tegen de geldschieter;

l. nare berichten verspreid over de geldschieter;

m. er met het beslag op de pensioenuitkering voor gezorgd dat de nutsvoorzieningen zijn afgesloten in de woning van de geldschieter;

n. door zijn manier van handelen het faillissement van de geldschieter, het verlies van zijn woning en gezondheidsschade bij de geldschieter veroorzaakt.

Oordeel

Klachtonderdeel f is gegrond. De klachtonderdelen a, b, c, d, e, g, h en i zijn niet-ontvankelijk, want te laat ingediend. De rest van de klacht is ongegrond.

Ad j, k en l Aangifte, verklaringen, roddels

De accountant heeft meermaals aangifte gedaan van stalking door de geldschieter om zijn gezinsleden en de medewerkers op zijn kantoor te beschermen. Die voelden zich geïntimideerd door de klager. Dat de aangiften niet hebben geleid tot een veroordeling van de geldschieter is op zichzelf onvoldoende om te spreken van valse aangiften. Het verwijt over de valse getuigenverklaring is niet onderbouwd, de klacht over het verspreiden van nare berichten over de geldschieter evenmin.

Ad f Beslag pensioen

Het beslag en het incasseren van de maandelijkse bedragen zijn mogelijk gemaakt door het verstekvonnis van de Rechtbank Noord-Nederland. In een zakelijk conflict mag een accountant een verdedigbaar civielrechtelijk standpunt kenbaar maken aan zijn wederpartij, bijzondere omstandigheden daargelaten. Het is daarom in beginsel aanvaardbaar dat een accountant een definitief en veroordelend vonnis laat executeren en zo nodig beslag laat leggen op vermogensbestanddelen van zijn schuldenaar, zoals bijvoorbeeld diens pensioenuitkering. Dit mag echter niet als het standpunt van de accountant bewust dan wel verwijtbaar onjuist of misleidend is.

Het verstekvonnis en de beslaglegging op de pensioenuitkering zijn vooral ingegeven door de vorderingen van de accountant op de eenmanszaak en de nieuwe bv. Volgens de accountant stond de geldschieter borg voor het volledige bedrag van 29 duizend euro. Volgens artikel 7:859 lid 1 BW is een borgtocht alleen geldig als de borg die schriftelijk heeft ondertekend.

In januari 2014 heeft de klager schriftelijk voorgesteld om een bedrag van 17 duizend of meer euro te betalen aan de accountant in de vorm van schilderijen uit zijn kunstverzameling, op basis van een taxatie uit 2013 en ter finale kwijting van de gehele schuld van 29 mille. In de brief valt niet te lezen dat de geldschieter zich borg heeft willen stellen voor alle geldschulden van de eenmanszaak en de bv. De accountant is niet akkoord gegaan met de betalingsvoorwaarden uit de brief.

In het verweerschrift dat de accountant stuurde aan de Klachtencommissie van de NBA staat onder meer dat:

• de accountant de geldschieter in contact heeft gebracht met iemand die belangstelling had voor de woning van de geldschieter;
• de geïnteresseerde op 9 januari 2014 de woning heeft bezocht samen zijn makelaar;
• de accountant er op verzoek van de geldschieter bij was;
• de geldschieter door zijn zoon van veertig, die de woning huurde, met enige fysieke drang het huis uit werd gezet;
• de vrouw van de geldschieter en haar/hun zoon na afloop zeiden dat de geldschieter psychische problemen heeft;
• de accountant een huurconflict vermoedde, omdat de zoon zei dat hij niet op korte termijn wilde verhuizen;
• de twee er volgens de geldschieter niet uit kwamen;
• de accountant later met de geldschieter op het Centraal Station heeft gesproken over een pro forma factuur ad 28 mille;
• de verstandhouding van de geldschieter en de eigenaar van de eenmanszaak niet meer zo goed was;
• de geldschieter zei dat hij psychische problemen had, maar geen medicijnen wilde gebruiken omdat die schadelijk zouden zijn voor zijn organen;
• de accountant hem uit hoofde van zijn zorgplicht heeft geadviseerd te stoppen met de activiteiten voor de eenmanszaak en medische hulp te zoeken om zo zijn huwelijk te redden en de verstandhouding met de kinderen wellicht mogelijk nieuw leven in te blazen;
• het veronderstelde vermogen er niet was of de geldschieter dat niet wilde gebruiken om de noodzakelijke investering in de eenmanszaak te doen;
• de geldschieter de accountant bij het afscheid bedankte voor diens inzet, het advies ter harte zou nemen en dus zou stoppen met zijn plannen voor de eenmanszaak.

De Accountantskamer leidt hieruit af dat de accountant al sinds 9 januari 2014 kon vermoeden dat de klager psychische klachten had en dat vermoeden korte tijd later werd bevestigd. Daarom had de accountant zich moeten afvragen of hij zich tegenover de geldschieter anders moest opstellen dan tegenover andere debiteuren van zijn kantoor. Zo had hij de passage in de brief van de geldschieter niet zonder meer mogen opvatten als een borgstelling.

Dat de Rechtbank Noord-Nederland zijn vordering had toegewezen, wil nog niet zeggen dat de accountant heeft gehandeld volgens de gedragsregels toen hij beslag liet leggen. Het gaat namelijk om een verstekvonnis, waarin de rechtbank geen inhoudelijk oordeel velt over de vermeende borgtocht en geen rekening heeft gehouden met de psychische klachten van de geldschieter, waarvan de accountant wél op de hoogte was.

De accountant heeft daarom:

• tegenover de klager bewust een niet houdbaar civielrechtelijk standpunt ingenomen;
• op basis daarvan beslag laten leggen op diens pensioenuitkering;
• dat beslag gehandhaafd tot het moment dat de klager failliet werd verklaard;
• bij het uitoefenen van zijn civielrechtelijke bevoegdheden als schuldeiser in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid;
• te veel zijn eigen belang gevolgd en daardoor ook in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van objectiviteit;
• ook het accountantsberoep in diskrediet gebracht en daardoor in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van professionaliteit.

Ad m Afsluiting nutsvoorzieningen

Dat de gestelde afsluiting van de nutsvoorzieningen in de woning van de klager een rechtstreeks gevolg is van het beslag op de pensioenuitkering is volgens de Accountantskamer niet vast te stellen en niet aannemelijk.

Ad n Faillissementsaanvraag

Het verzoek om de geldschieter failliet te verklaren is niet ingediend door de accountant, maar door anderen. Dat de klager zijn woning is kwijtgeraakt en gezondheidsschade heeft opgelopen door toedoen van de accountant valt niet vast te stellen.

Maatregel

Waarschuwing. De accountant heeft in strijd gehandeld met drie fundamentele beginselen, maar is niet eerder tuchtrechtelijk veroordeeld.

Annotatie Lex van Almelo

Je hebt heel wat bevoegdheden om de schuld van een klant te incasseren. Maar voordat je die gebruikt – in dit geval door beslag te laten leggen op de pensioenuitkering – moet je jouw eigen belang afwegen tegen dat van de klant. Dat is ook zo als de rechter je vordering heeft toegewezen zonder de klant te hebben gehoord. Zeker als de rechter niet weet wat jij wel weet, namelijk dat de klant psychische problemen heeft. Door die problemen had de accountant er in dit geval ook aan moeten twijfelen of de klant inderdaad wel borg stond voor de onbetaalde rekeningen van een andere klant.