Categorie: externe jaarverslaggeving
Onderwerp: renteswaps en hedge accounting
Regelgeving: RJ 290.6

Vraag

In onze praktijk komen relaties voor die in verband met de financiering van hun bedrijfsactiviteiten een variabel rentende lening en een rentederivaatcontract (renteswap) met hun bank hebben afgesloten, omdat de bank geen vastrentende leningen aanbiedt. Ondernemingen willen het risico van variabele rentebetalingen met de renteswap afdekken. Zoals bekend hebben deze swapcontracten als gevolg van de huidige lage rentestand een negatieve waarde. In de jaarrekening wordt melding gemaakt van de renteswap. De waarderingsgrondslag is kostprijs of lagere marktwaarde. Recente publicaties van onder meer de NBA geven aan dat in deze gevallen een voorziening in de balans moet worden opgenomen. Hoe dienen we hiermee nu in de toekomst om te gaan en moeten we nog iets doen ten aanzien van het verleden?

Antwoord

Wij verwijzen naar het artikel van Kees Roozen in Accountant van juni 2012. Uit dit artikel blijkt dat de behandeling mede afhankelijk is van het antwoord op de vraag of er sprake is van het afdekken van renterisico's dan wel van speculatie, en in geval van afdekking van renterisico's van de vraag of wordt voldaan aan de voorwaarden voor kostprijs-hedge accounting.

Volgens RJ 290.541 dienen op kostprijs gewaardeerde derivaten te worden afgewaardeerd naar de lagere reële waarde. De negatieve reële waarde van de renteswap dient dan ten laste van de winst-en-verliesrekening te worden geboekt en op de balans te worden gepassiveerd.

Is sprake van afdekking dan kan kostprijs-hedge accounting, als afwijking op de normale waarderingsregels, worden toegepast. In dat geval vindt geen afwaardering plaats naar de lagere reële waarde en wordt geen verlies genomen. Echter aan de toepassing van kostprijs-hedge accounting stelt de RJ strenge voorwaarden. Zie RJ 290.613 en verder waarin de voorwaarden staan vermeld voor de noodzakelijke hedge-documentatie. Wanneer er geen afzonderlijke hedge-documentatie is opgesteld die voldoet aan de documentatie-eisen zoals genoemd in RJ 290.614/615 en deze hedge-documentatie ook niet anderszins vastligt, bijvoorbeeld in de toelichting bij de jaarrekening, in bestuursnotulen of gespreksverslagen met de bank, kan geen kostprijs-hedge accounting worden toegepast.

Als op een later moment alsnog aan de voorwaarden voor toepassen van kostprijs-hedge accounting wordt voldaan, is vanaf dat moment prospectief toepassing van kostprijs-hedge accounting mogelijk. Wij verwijzen hiervoor wederom naar het genoemde artikel van Kees Roozen. Het is dus niet mogelijk om kostprijs-hedge accounting met terugwerkende kracht toe te passen; de negatieve reële waarde van de renteswap tot het moment van opstellen van de hedge-documentatie blijft op de balans gepassiveerd.

Ook bij toepassing van kostprijshedge accounting moet de reële waarde van de renteswap in de toelichting bij de jaarrekening worden vermeld, zie RJ 290.937 ev evenals artikel 2:381b BW.