Dick Korf

Stablecoins zijn hot en winnen wereldwijd steeds meer terrein als goedkoop alternatief voor traditionele betalingsmiddelen op het internet. Dat succes wordt toegewezen aan de mogelijkheden van de blockchaintechnologie. Daardoor kunnen betalingen direct en onder pseudoniem plaatsvinden, zonder tussenkomst van traditionele betaalinstellingen met bijbehorende kosten en vertraging in de afwikkeling. 

Vooral de groei van de USD-coins is indrukwekkend. De omvang wordt op dit moment geschat op meer dan 300 miljard dollar. Een belangrijk punt van kritiek en zorg is dat stablecoins nog grotendeels worden verhandeld op niet-gereguleerde exchanges en door instellingen worden uitgegeven die evenmin onder toezicht staan. Toezichthouders en centrale banken waarschuwen al geruime tijd voor de risico's voor de gebruikers van de coin en de laatste tijd ook steeds nadrukkelijker voor de risico's voor de financiële stabiliteit als geheel, zoals het IMF dat recent nog deed. Aan regulering en toezicht wordt overigens hard gewerkt. Zo is in Europa sinds eind vorig jaar de Markets in Crypto‑Assets (MiCa) verordening van kracht en zijn de eerste vergunningen uitgegeven. In de VS is in juni dit jaar de Genius Act uitgebracht, die overigens pas volgend jaar van kracht wordt. 

'Aan regulering en toezicht wordt overigens hard gewerkt.'

Onontgonnen gebied

Op deze ontwikkelingen ga ik in deze bijdrage verder niet in, schoenmaker blijf bij je leest. Ik beperk me tot de verwerking van stablecoins in de jaarrekening¹. Dat is een nog tamelijk onontgonnen gebied en er bestaan nog geen specifieke verslaggevingsregels. Omdat stablecoins als betalingsmiddel steeds belangrijker worden, stelde ik me de vraag of deze 'geldmiddelen' ook kunnen kwalificeren als liquiditeiten in de balans van een onderneming en kunnen meetellen in de gepresenteerde liquiditeitspositie. Dat zou voor een treasurer zelfs een doorslaggevende factor kunnen zijn om überhaupt met stablecoins te gaan werken. Daarom hieronder een verkenning van deze verslaggevingsproblematiek onder IFRS.

Wat zijn stablecoins?

Een stablecoin is een cryptomunt waarvan de waarde is gekoppeld aan een referentiewaarde.   Je kunt ze vergelijken met de muntjes of tokens die je koopt op een festival of bij een bezoek aan Feyenoord om een drankje te kunnen halen - maar dan digitaal en vastgelegd in een publieke blockchain. Een perfect werkende stablecoin die bijvoorbeeld aan de US Dollar is gekoppeld, is dus 1 dollar waard. Aan die koppeling ontleent de coin ook zijn naam, omdat er een stabiele relatie wordt nagestreefd met een onderliggende waarde.

Deze koppeling is gelijk ook het belangrijkste verschil met traditionele cryptovaluta, zoals de bitcoin of ethereum. Die kennen geen referentiewaarde en ontlenen hun waarde uitsluitend aan vraag en aanbod. Stablecoins moeten overigens niet worden verward met de digitale euro of dollar, die op dit moment in de maak zijn. Dat worden officiële digitale valuta, waarbij naast papiergeld en munten een digitale variant beschikbaar komt, volledig gegarandeerd door centrale banken.

'Stablecoins moeten niet worden verward met de digitale euro of dollar, die op dit moment in de maak zijn.'

Om de koppeling aan de referentiewaarde in de praktijk te realiseren, investeert de uitgevende instelling de gelden die ze ontvangt bij de uitgifte van de coins in de referentievaluta. Ook heeft de houder het recht om de coin te converteren in de onderliggende referentiewaarde. Een 1:1-dekking, waarbij tegenover de uitgegeven coins een gelijke hoeveelheid contante valuta wordt aangehouden, vindt in de praktijk niet plaats. Vaak wordt een 'risicogewogen' dekking gehanteerd, waarbij slechts een beperkt deel in cash wordt aangehouden en het grootste deel wordt belegd in kortlopend staatspapier. Zo had marktleider Tether per 30 juni 2025 circa 105 miljard dollar belegd in Amerikaanse staatsobligaties (T-Bills), goed voor ongeveer 80 procent van het balanstotaal. Het verdienmodel is duidelijk: op de T-Bills wordt rente ontvangen, op de uitgegeven coins is geen rente verschuldigd. Tether rapporteerde over het eerste halfjaar van 2025 een winst van 5,7 miljard dollar.

Verwerking als Kasequivalent 

Traditionele cryptovaluta kwalificeren niet als financieel instrument onder IFRS, omdat de houder ervan geen vordering heeft op een tegenpartij. Je kunt ze alleen verzilveren door ze te verkopen². Dat zit bij stablecoins anders, vanwege het genoemde conversierecht. De houder heeft daarmee een vordering op de uitgevende instelling ter grootte van de onderliggende referentievaluta. Dat betekent dat het een financieel instrument is onder IFRS en verwerking als 'kasequivalent' in beeld komt. Kasequivalenten zijn kortlopende, zeer liquide beleggingen, die direct converteerbaar zijn in vaststaande geldbedragen en waarvan het risico op waardeveranderingen verwaarloosbaar klein is (IAS 7 paragraaf 6). Dat zijn stevige eisen, maar dan behoor je ook tot de balanscategorie Cash and Cash equivalents en tel je mee in de liquiditeitspositie van een onderneming³.

'De meeste uitgevende instellingen staan op dit moment nog niet onder toezicht en bepalen zelf hun buffers voor solvabiliteit en liquiditeit.'

Het is dus belangrijk om na te gaan of stablecoins onder alle omstandigheden, direct en zonder significante waardeveranderingen, inwisselbaar zijn voor de gekoppelde valuta. Dus niet alleen bij normale handelsvolumes, maar ook in periodes van geringe liquiditeit of marktstress. Wat daarbij niet helpt, is dat veel exchanges en uitgevende partijen (nog) niet zijn gereguleerd.  Ook worden er met enige regelmaat incidenten gemeld waarbij de conversie vertraging opleverde of waarbij de 1-1-waardekoppeling (enige tijd) niet kon worden gerealiseerd. Dit soort operationele risico's en marktrisico's kunnen de kwalificatie als kasequivalent in de weg staan. Een behandeling als kasequivalent stelt bovendien ook hoge eisen aan de liquiditeit en solvabiliteit van de uitgevende instelling. Is er wel cash als het erop aankomt? De meeste uitgevende instellingen staan op dit moment nog niet onder toezicht en bepalen zelf hun buffers voor solvabiliteit en liquiditeit. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor marktleider Tether. Het zal daarom een zeer grondige beoordeling vragen en voor niet-gereguleerde coins niet eenvoudig zijn, om de verwerking als kasequivalent in de praktijk te kunnen realiseren.

Transparantie bij grootste instelling schiet vooralsnog te kort

In mijn zoektocht naar financials van Tether trof ik geen jaarrekeningen aan. Via de website worden onder het tabje Transparency wel kwartaalrapportages gepubliceerd. Nou ja, een dun boekje met een beperkt aantal cijfers en kengetallen - zoals transactievolumes, balanstotaal, eigen vermogen inclusief mutatie-overzicht, resultaat en een overzicht van de activa. Dat alles opgesteld volgens 'eigen' grondslagen en met een zeer summiere toelichting.  Zoals ze zelf ook aangeven, is het geen volledige set van tussentijdse cijfers op basis van een gezaghebbende GAAP. Tether heeft dus nog een lange weg te gaan wat transparantie betreft.  Het is dan ook niet verrassend dat de Tether USD-coin in Europa sinds de invoering van MiCA eind 2024 niet meer wordt aangeboden. Tether zegt hier zelf over dat ze zich uit Europa heeft teruggetrokken vanwege MiCA. Tether heeft overigens wel plannen om een vergunning aan te vragen onder de Genius Act. Een partij als Circle, de op één na grootste aanbieder van USD-coins, heeft wel een MiCA-vergunning en brengt sinds kort US GAAP-rapportages uit (10K). Het kan dus wel.

Interessant is dat BDO Italië een beoordelingsverklaring afgeeft bij het kwartaalbericht (reasonable assurance). Tether is trouwens gevestigd in El Salvador. De verklaring bevat een aantal opvallende zaken. Zo benadrukt BDO dat er alleen werkzaamheden zijn verricht op de financiële gegevens per balansdatum en dat er niet naar gebeurtenissen na balansdatum is gekeken. Ook wordt geen assurance gegeven bij de going concern-beoordeling van het management. BDO haalt in haar verklaring ook letterlijk enkele toelichtingen van het management aan. De meest in het oog springende is een 'waarschuwing' dat je je als gebruiker eerst goed moet verdiepen in de risico's van de industry, die nog volop in ontwikkeling is en waarbij de regelgeving aan verandering onderhevig is. Dat geldt ook voor de risico-informatie die je goed tot je moet nemen en moet blijven volgen, omdat die ook aan verandering onderhevig is. Voor de risico-informatie wordt via een url naar een separaat document verwezen. Voor Europese gebruikers is die link geblokkeerd. 

Verstandig

Dit alles overziend lijkt het me verstandig om met de verantwoording van stablecoins als kasequivalent voorlopig zeer terughoudend te zijn. De prijsvorming, de werking van markten en het conversieproces en de kwaliteit van de financiële buffers van de uitgevende instellingen zijn daarbij bepalende factoren. Het is beter te wachten totdat regulering en toezicht hun werk hebben gedaan en de stabiliteit en soliditeit voldoende zijn geborgd.

'Het is beter te wachten totdat regulering en toezicht hun werk hebben gedaan en de stabiliteit en soliditeit voldoende zijn geborgd.'

Op 3 oktober jongstleden hadden de FASB en IASB crypto assets op de agenda voor hun gezamenlijke Educational Meeting. Sinds 2024 bestaat er onder US GAAP de mogelijkheid om een aparte balanspost crypto assets op te nemen, die wordt gewaardeerd tegen reële waarde met waardeveranderingen in het resultaat. De FASB startte in augustus een nieuw digital assets-project en voelt duidelijk de druk van de regering-Trump om crypto's een betere plek te geven in de jaarrekening. Ook de IASB zou bereid zijn om hiernaar te kijken, zo blijkt uit publieke verslagen van de Educational Meeting. 

Het zou waardevol zijn als deze partijen snel met nadere richtlijnen en interpretaties komen om de verwerking van stablecoins (en andere digital assets) in de praktijk in goede banen te leiden. Of zoals Tether en haar accountant ook zeggen: blijf de ontwikkelingen goed volgen.

Noten

1. Stablecoins zijn in allerlei soorten en maten verkrijgbaar, valuta, edele metalen en vele andere waardes. Ik beperk me in deze bijdrage tot de coins die aan valuta zijn gekoppeld, waarvan de USD op dit moment veruit de grootste is.
2. Zie ook deze twee opiniebijdragen op Accountant.nl van december 2017 en maart 2021.
3. Anders dan bij IFRS, worden onder Dutch GAAP kasequivalenten niet samen met kasmiddelen als liquide middelen opgenomen, maar als kortlopende belegging of vordering.