Nieuws 25 september 2011

KPMG: 'Rogue traders bestrijd je niet met regels'

"Eerst was er Nick Leeson bij Barings. Toen zagen we Jérôme Kerviel bij Société Générale. En nu is er Kweku Adoboli bij UBS, de nieuwe 'rogue trader'. Zijn onbevoegde transacties in indexfondsen kosten de aandeelhouders van UBS naar schatting zo'n 1,7 miljard euro."

Volgens Gerrie Lenting, partner bij KPMG Forensic, vraagt iedereen zich opnieuw af hoe dit toch mogelijk is bij zo'n strak gereguleerde bankinstelling. Lenting: "Bovendien werpt de vraag zich op of het niet tijd wordt om banken aan strakker aan banden leggen. De hele sector probeert zulke affaires af te doen als 'incidenten', maar voor de buitenwacht staan ze niet op zichzelf." 

"Ook bij UBS begon het wellicht met een ongelukkige fout. Een handelaar neemt een verkeerde gok. Als het goed gaat heet het slim handelen. Als het fout gaat wil hij het verlies herstellen door dubbel in te zetten. Emoties gaan overheersen en er worden onverantwoorde risico's genomen. Om de verliezen te verdoezelen zoekt de handelaar naar de gaatjes in de controlesystemen. Die zijn er in de snel veranderende geavanceerde systemen altijd." 

De oplossing is volgens Lenting dus niet alleen maar het verder verscherpen van de systemen. "Mensen gaan nu eenmaal de fout in en laten zich leiden door allerlei emoties. Elkaar open en eerlijk aanspreken is dan ook de belangrijkste kracht om rogue trading tijdig te ontdekken. Het gaat meestal om het herkennen van merkwaardige handelspatronen, van het niet afdekken van posities, van niet reageren op fouten en van het negeren van intuïtie op de werkvloer of het negeren van signalen van transactiepartners. Een financiële instelling moet zorgen voor interne detectiemethoden waarbij afzonderlijke, op zichzelf staande signalen gecombineerd worden tot een heel ander, niet mis te verstaan beeld. Bij iedere fraude geldt dat er sprake is van gelegenheid, druk en rationalisatie." 

De basis van het voorkomen van dit soort incidenten wordt volgens Lenting gevormd door een drietal aspecten: preventie, detectie en response. "Voor de preventie is de werkvloer de beste bewaking. Op de werkvloer moet het gaan om professioneel handelen en elkaar aanspreken, niet te verwarren met compliance en risk management. Als cultuur moet iedereen op de handelsvloer elkaar dagelijks aanspreken op merkwaardige transacties, onlogische handelsredenaties en vreemd gedrag. Iedereen moet eigen problemen kunnen bespreken zonder repercussies." 

"Voor de detectie gaat het om gerichte dagelijkse controles door systemen en door controleurs. Deze controleurs moeten dezelfde kundigheid hebben als de handelaren en weten hoe en waar het mis kan gaan. Geavanceerde data-analyses op verdachte posities en relaties moeten de controle schragen. En ook handmatige interventies in waarderingsmodellen en administratieve vastleggingen. Dit vraagt om voldoende investeringen in de mid en back office, investeringen die de balans met de commerciële veranderingen in stand houden." 

"Voor de response kijk je eerst naar het feitelijke incident. Probeer snel zicht te krijgen op de strategische, organisatorische, financiële en juridische impact. Maar dan komt direct de vraag wat de organisatie ervan leert. De eerste reactie van de leiding is vaak ontslag. Verstandiger is het echter om hard te zijn op principes maar zacht op mensen. Hoe dan ook: de remedie tegen rogue trading zit niet in het dichttimmeren met controles. Daar worden uiteindelijk toch wel weer gaten in geschoten. Menselijk gedrag, emoties, angst, paniek, is niet dicht te regelen. Dat moeten mensen bij elkaar en bij zichzelf signaleren, bespreken, oplossen en voorkomen."