Nieuws 27 september 2018

Gehandicaptenzorg krabbelt weer op

De gehandicaptenzorg heeft zich het afgelopen jaar hersteld na een dip in 2016. In financieel opzicht was 2017 een goed jaar met een positief nettoresultaat van 198 miljoen euro tegenover 143 miljoen euro in 2016. De totale omzet van de sector bedroeg 8,7 miljard euro (+2,2 procent) en steeg harder dan de lasten die uitkwamen op ruim 8,4 miljard euro (+1,6 procent).

Dat blijkt uit een analyse van 199 gepubliceerde jaarverslagen over 2017 van organisaties in de gehandicaptenzorg door Intrakoop en Verstegen accountants en adviseurs.

Vooral de patiënt- en bewonersgebonden kosten (+10,6 procent) en de investeringen namen toe (+15,6 procent). Net als in de andere zorgsectoren is de krapte op de arbeidsmarkt voor organisaties in de gehandicaptenzorg steeds meer een hoofdpijndossier. Met als gevolg dat onder meer de kosten voor personeel niet in loondienst sterk zijn toegenomen (+17,5 procent) en dat het aantal moeilijk te vullen cliëntgebonden vacatures bijna verdubbelde.

Kleine organisaties maken meeste winst

De financiële resultaten van de gehandicaptenzorg in 2017 zijn over het algemeen positief. In 2016 was er nog sprake van financieel mindere resultaten door de nabetaling van de onregelmatigheidstoeslag over verlofrechten over voorafgaande jaren. Het nettoresultaat was toen 143 miljoen euro en is in 2017 gestegen naar 198 miljoen euro. Dit betekent dat de gehandicaptenzorg weer op het niveau van 2015 is. Vooral de kleinere (tot 10 miljoen omzet) en de grotere (meer dan 300 miljoen omzet) gehandicaptenzorgorganisaties presteren financieel goed en zijn ook 'rendabeler'.

Wel maakte bijna een vijfde (34 van de 199) van de organisaties in 2017 nog verlies, vaak als gevolg van incidentele tegenvallers, zoals kosten voor reorganisaties of extra inzet van personeel voor kwaliteitsverbetering.

Het totale eigen vermogen van de sector is gestegen van 2,4 naar 2,6 miljard miljard. Het totaal van de liquide middelen is licht gedaald met circa 41 miljoen euro in 2017. Een oorzaak is dat investeringen relatief vaak uit eigen middelen worden gefinancierd. Aantrekken van externe financiering is nog altijd niet eenvoudig.

Uitgaven: patiënten, algemeen en investeringen

In 2017 stegen de inkoopuitgaven met 7,4 procent naar 3,2 miljard euro. De grootste kostenpost zijn de algemene kosten, zoals administratie en registratie, communicatie, accountants en externe advisering. In 2017 stegen deze kosten met 6,7 procent naar 589 miljoen euro.

De patiënt- en bewonersgebonden kosten stegen met 10,6 procent tot 307 miljoen euro. Deze stijging was aanzienlijk groter dan de omzet (+2,2 procent) en de toename van het aantal intramurale cliënten (+1,4 procent). Dit betekent dat de kosten per cliënt toenemen. Deze trend is overigens terug te zien in de hele gezondheidszorg.

Daarnaast lijken organisaties meer samen te werken met andere partijen. Een deel van de zorg is extern ondergebracht (bijvoorbeeld bij collega-instellingen, gezinshuizen, zorgboerderijen). Samen met de toenemende complexiteit van cliënten leidt dat tot hogere uitgaven aan behandeling en behandelingsondersteunende functies.

De investeringen stegen vorig jaar naar 559 miljoen euro (+15,6 procent). Binnen de investeringen vormen bedrijfsgebouwen en terreinen met 203 miljoen euro de grootste post. "Het beeld is dat de gehandicaptenzorg de financiële zaken op orde heeft", stelt Frank Kaptein, bestuurder van Intrakoop. "Wel is de personeelskrapte in de gehandicaptenzorg een steeds groter zorgpunt."

Zevenduizend vacatures

Van de bedrijfslasten bestaat bijna driekwart uit personeelskosten. Opvallend is vooral de stijging van de personeelskosten niet in loondienst (+17,5 procent). Een belangrijke oorzaak is de inzet van externe medewerkers door het tekort aan personeel en het hoge ziekteverzuim. In totaal hebben de onderzochte organisaties samen 103 duizend fte. Zij worden ondersteund door 57 duizend vrijwilligers.

Verder telt de gehandicaptenzorg eind 2017 ruim zevenduizend vacatures. Het aantal moeilijk vervulbare cliëntgebonden vacatures - vacatures die langer dan drie maanden open staan - is in 2017 bijna verdubbeld (+95 procent). Het gemiddelde verzuimpercentage is in de gehandicaptenzorg weer verder toegenomen van 5,5 procent in 2015 naar 5,7 procent in 2016 en 5,8 procent in 2017. De gehandicaptenzorg kent hiermee in vergelijking met andere deelsectoren in de gezondheidszorg een hoog verzuim.

» Intrakoop Jaarverslagenanalyse 2017 gehandicaptenzorg