Nieuws 04 september 2023

BDO: Ouderenzorg is zinkend schip

Volgens accountantskantoor BDO dreigt een financieel onhoudbare situatie voor de ouderenzorg. De kosten stijgen en de inkomsten staan onder druk. Kwaliteitsverlies van de zorg en faillissementen liggen op de loer.

BDO heeft in de Benchmark Ouderenzorg op basis van de gedeponeerde jaarverslagen over 2022 een diepgaande analyse gemaakt van de jaarrekeningen van 789 Nederlandse instellingen in de ouderenzorg. "Het is ronduit alarmerend en voorspelt niet veel goeds voor de komende jaren. Ingrijpen vanuit de overheid is noodzakelijk", aldus Mike Tagage van BDO Accountants & Adviseurs.

Het resultaat van de ouderenzorginstellingen in 2022 is gehalveerd tot 262,7 miljoen euro (2021: 533,4 miljoen euro). Het aantal instellingen met verlies steeg met bijna 40 procent van 171 tot 238. Het rendement bereikte afgelopen jaar reeds de kritische ondergrens. Het kwam net boven de 1 procent uit, terwijl dat in 2023 nog 2,3 procent was. De ruimte voor noodzakelijke investeringen in digitalisering en duurzaamheid verdwijnt.

Inhuurkrachten te duur

Door de inflatie, hogere energiekosten, toegenomen rentelasten en het materiaal- en personeelstekort stijgen de kosten in de ouderenzorg. Zo gaven de 789 instellingen in boekjaar 2022 in totaal 374,5 miljoen euro meer uit aan inhuurkrachten voor de zorgverlening. Dat is een toename van 20 procent ten opzichte van 2021. De kosten voor inhuurkrachten lopen de spuigaten uit en bedragen inmiddels bijna 10 procent van de netto omzet van een ouderenzorginstelling.

De opbrengsten houden geen gelijke tred met alle kostenstijgingen. "Integendeel zelfs. Tegenstrijdige maatregelen volgen. Zo verlaagt de Nederlandse Zorgautoriteit vanaf 2024 de zogenoemde normatieve huisvestingscomponent met 8 procent, waardoor instellingen minder geld krijgen om de huisvesting van bewoners te betalen. Het demissionair kabinet vermindert komend jaar het landelijk budget voor de ouderenzorg met 1,2 procent, hetgeen oploopt tot circa 3 procent in 2026. Zorgkantoren zetten daarnaast de tarieven verder onder druk", aldus BDO.

Kwaliteitsverlies

Het gevaar bestaat volgens BDO dat kwetsbare ouderen mogelijk de dupe worden van de verontrustende financiële situatie. Ouderen en zorginstellingen moeten nu al steeds vaker een beroep doen op de veelal overbelaste mantelzorgers. Daarnaast kan de druk op de kosten ook tot kwaliteitsverlies van de zorg leiden. Het risico bestaat dat ouderen minder persoonlijke aandacht krijgen, minder vaak worden verzorgd of minder vaak naar een dagbesteding gaan.

Ingrijpen overheid

BDO pleit voor acuut ingrijpen vanuit de overheid. "Gebeurt dat niet, dan dreigt een kaalslag in de zorg en zijn faillissementen onvermijdelijk. Zzp-constructies moeten zo veel als mogelijk worden ontmoedigd. Het gebruik maken van inhuurkrachten werkt veelal niet motiverend voor het eigen personeel. Het is één van de oorzaken van het hoge ziekteverzuim in de zorg. Dat was maar liefst 9,3% in het vierde kwartaal van vorig jaar", zegt Tagage.

Tagage waarschuwt ook voor het huidige tempo waarin maatregelen worden doorgevoerd. "Alles dient zich nu gestapeld aan. De ene maatregel volgt na de andere maatregel. De druk op zorginstellingen wordt te groot."

Volgens BDO moeten ook de rekensystemen van de overheid aangepast worden, omdat veel modellen gebaseerd zijn op data uit het verleden en geen rekening houden met toekomstige ontwikkelingen. Niet alleen is actie vanuit de overheid vereist. Ook bij ouderenzorginstellingen ligt een belangrijke opgave. Zij moeten zich verder maximaal in blijven zetten op veranderingen die nodig zijn om te komen tot passende zorg. "Dat is nodig om de zorg betaalbaar te houden", aldus Tagage.

Moderniseer DigiMV

BDO sluit af met een dringende oproep aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. "De kwaliteit van de invoer van data in DigiMV, het portaal voor het aanleveren van de jaarverantwoording, door zorgaanbieders is ernstig gedaald. Circa 80 procent van alle door ons onderzochte data was onvolledig of bevatte fouten. Dat is kwalijk, vooral ook omdat de overheid haar macro-economische analyses en besluiten mede baseert op de aanvankelijk aangeleverde gegevens door zorginstellingen. Het verouderde systeem moet gemoderniseerd worden", aldus Tagage.