Ontsokkeling
'Taak en spraak. Accountant en communicatie', luidde de titel van de Accountantsdag 1985. Het was het jaar waarin ik aan de accountantsopleiding begon. Koud daaraan begonnen werd ik geconfronteerd met de rede die professor Anne van der Meiden op die Accountantsdag uitsprak.
De rede ging over de spiegel die Van der Meiden zijn gehoor voorhield. In drie kwartier mocht hij uitleggen hoe hij tegen ons beroep aankeek.
Van der Meiden introduceerde het begrip ontsokkeling: "Dat is de afbraak van beelden, het neerhalen van imago's van de sokkels, die door beroepsgroepen zelf waren opgebouwd of door anderen onder bepaalde beroepen waren geschoven, meestal tot genoegen van de beroepsbeoefenaren".
Fraai formulerend stelde hij verder: "Ontsokkeling is de maatschappelijke en sociale trend die globaal genomen hooggeplaatsten van hun voetstuk haalt, tot gewone mensen maakt en soms nog minder dan dat".
Van der Meiden duidde onze beroepsgroep als zo'n beroepsgroep en sprak over "deskundigen die zich lange tijd konden koesteren in het warme licht van een schier onbeperkt vertrouwen, drijvend op een imago dat vooral was samengesteld uit onbetwistbare deskundigheid, integriteit, onomkoopbaarheid en vertrouwenwekkende distantie".
Van der Meiden duidde de betekenis van de ontsokkeling voor ons vak en stelde: "Als de onbetwistbare autoriteit wegvalt, moet de authenticiteit zichzelf gaan bewijzen". Anders gezegd is de betekenis: "dat een accountant niet betrouwbaar is omdat hij of zij accountants is, maar omdat hij of zij als accountant betrouwbaar gebleken is".
Ik moest aan Van der Meidens rede denken toen ik de weblog van Jules Muis over Reputational risk las. Daarin refereerde hij aan de curieuze promotie binnen de Europese Commissie van accountant Brian Gray en aan de overstap van de bestuursvoorzitter van Ernst & Young naar Aegon, een controleklant van datzelfde accountantskantoor.
Onder de blog van Jules Muis schreef ik over de laatste kwestie onder meer: "Al met al is dit Corporate Governance-wijze een zaak die geen schoonheidsprijs zal verdienen. Vroeger deed een accountant dit gewoonweg niet. Heden kijken we - in onze principle based omgeving - eerst of er geen regels zijn die het verbieden."
Het was bij het schrijven van de laatste zin dat ik aan Van der Meidens ‘ontsokkeling' moest denken.