In 2023 voerde de faculty een ledenonderzoek uit en in 2025 volgde een stakeholdersonderzoek. De input uit beide onderzoeken vormt de basis voor het nieuwe jaarplan van de FB&M . Deels sloten de uitkomsten van het stakeholdersonderzoek aan bij wat de faculty had verwacht, maar er zaten ook een paar verrassingen bij. Coen Reinders: "Het is fijn om bevestiging te krijgen dat je met bepaalde thema's op het juiste pad zit, maar het is vooral zeer waardevol dat er nieuwe inzichten ontstaan. In 2023 voerde FB&M voor het laatst een ledenonderzoek uit. Nu heeft FB&M met een stakeholdersonderzoek voor een outside-in benadering gekozen, onder meer om blinde vlekken op te sporen."

De faculty benaderde zo'n honderd stakeholders van buiten het beroep. Hun boodschap was helder: de omgeving verandert snel en accountants in organisaties moeten nieuwsgieriger worden, beter leren omgaan met AI en data, en actief bijdragen aan duurzaamheid. "Duurzaamheid en AI kenden we al", zegt Reinders. "Maar vooral die nieuwsgierigheid, die vonden de stakeholders heel belangrijk. Niet alleen uitgaan van regels, maar nadenken over hoe het beter en anders kan."

Kerncompetentie

'We moeten ons ook richten op moderne technieken, andere signalen en soft controls.'

In het jaarplan is de 'onderzoekende geest' dan ook een van de drie inhoudelijke speerpunten. De onderzoekende geest is onderdeel van het DNA van accountants zoals omschreven in het herijkte beroepsprofiel, dat in juni jl. door de ledenvergadering werd aangenomen. Reinders ziet in de praktijk wat betreft dit thema nog veel ruimte voor groei: "Natuurlijk zeggen accountants: wij hebben een onderzoekende geest. Maar vaak blijft dat te veel bij traditionele onderwerpen. We moeten ons ook richten op moderne technieken, andere signalen en soft controls."

Om dit te stimuleren, gaat FB&M de komende tijd good practices ophalen en delen. Daarmee wil de faculty collega's inspireren, innovatie bevorderen en het gesprek op gang brengen. "Als je ziet dat anderen ermee bezig zijn, dat hun onderzoekende geest tot nieuwe waardevolle inzichten leidt, dan geeft dat energie. Het gaat nadrukkelijk niet om best practices, maar om good practices; verschillende voorbeelden die laten zien hoe je ermee aan de slag kunt gaan. Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden", aldus Reinders.

AI en data

'Ik hoor vaak: ik ben toch de professional, ik weet dit toch, ik heb hier toch geen AI voor nodig?'

Bij het stakeholdersonderzoek werd AI & data het vaakst genoemd als belangrijk thema. Toch valt het Reinders op dat relatief weinig accountants in business (AiB) zich er mee bezighouden. "Veel mensen hebben nog angst voor het onbekende, of gunnen zichzelf de tijd niet. Privé gebruiken ze AI wel, maar op het werk nauwelijks. Ik hoor vaak: ik ben toch de professional, ik weet dit toch, ik heb hier toch geen AI voor nodig? Maar AI moet je zien als inspiratiebron, als toevoeging, niet als vervanging van je kennis. Je moet natuurlijk altijd kritisch blijven nadenken. Je eigen kennis en kunde blijft onmisbaar."

Volgens de faculty is vooral de rol van de accountant in de oordeelsvorming rond data en dataprocessen cruciaal. Niet het verzamelen van data, maar het duiden ervan is de toegevoegde waarde. Daar hoort ook informatiebeveiliging en betrouwbaarheid bij. Reinders: "AI is momenteel 'hot', maar zonder goede data bereik je niets. Data governance is een relatief nieuw terrein en juist daar kunnen accountants vanaf het begin een voortrekkersrol spelen."

De link met de arbeidsmarktkrapte, een ander belangrijk punt dat accountants zelf in het ledenonderzoek van 2023 aankaartten en dat nu ook door de stakeholders veel wordt genoemd, is snel gemaakt. AI kan volgens Reinders helpen de productiviteit te verhogen, zowel in het dagelijkse werk als in bedrijfsprocessen. "Kredietbeoordeling met AI kan gewoon, in ieder geval in de voorbereiding. Maar in veel organisaties gebeurt dat nog nauwelijks. Je ziet hier goed hoe de thema's in elkaar grijpen. Nieuwsgierigheid betekent hier: vragen stellen, goed onderzoeken waar je AI kunt inzetten en hoe je goed met data omgaat. En als gevolg daarvan kan de productiviteit omhoog, wat weer een positief effect heeft op hoe organisaties omgaan met de arbeidskrapte."

Duurzaamheid

Het derde thema in het jaarplan is duurzaamheid. Ook hier ziet Reinders dat veel organisaties het onderwerp nog te ver van zich afhouden. "De externe accountant wordt natuurlijk gedwongen hier mee bezig te zijn vanwege verplichtingen bij assurance, maar AiB's lijken dit nog niet altijd goed op de radar te hebben. Terwijl zij juist de kwaliteit van interne informatieprocessen kunnen verbeteren en de verbinding kunnen maken met de externe accountant."

De recente versoepeling van Europese regels verandert daar volgens hem weinig aan. "De regelgeving wordt vertraagd, minder groepen vallen eronder, de reikwijdte staat ter discussie. Maar wij gaan er wel mee verder. Er is breed besef dat het belangrijk is, want duurzaamheid heeft een belangrijke link naar continuïteit. Maar het kost tijd om alles te implementeren."

'De terughoudendheid die veel accountants in business met niet-financiële informatie hebben, moeten we snel achter ons laten.'

Duurzaamheidsinformatie is volgens Reinders ook van een andere orde dan financiële data. Hij snapt daarom de terughoudendheid bij zijn doelgroep. "Financiële data snappen we goed. Maar bij duurzaamheid gaat het over personeel, CO₂, milieu-impact, allemaal nieuw terrein. Daar zouden accountants in organisaties veel meer aandacht aan kunnen besteden. Hoe meet je CO₂ goed, hoe betrouwbaar zijn de cijfers? Juist deze groep is hiertoe in staat. De terughoudendheid die veel accountants in business met niet-financiële informatie hebben, moeten we snel achter ons laten."

Reinders pleit ervoor om accountants bij dit soort materie nog meer vanuit de NBA te ondersteunen, onder meer door voortdurend good practices te delen. Bovendien is er volgens hem behoefte aan meer kennis over een integrale benadering van het thema: duurzaamheid gaat niet alleen over milieu, maar ook over sociale en governance-aspecten.

NBA

'Neem ook de accountants binnen organisaties en andere AiB’ers mee bij elk advies, bij elke publicatie.'

Een van de rode draden in de adviezen van FB&M is dan ook om zaken integraal op te pakken. "Nieuwe regelgeving en richtlijnen richten zich vaak logischerwijs eerst op het controledomein. Wij pleiten ervoor om dan standaard integraal door te denken, neem ook de accountants binnen organisaties en andere AiB'ers mee bij elk advies, bij elke publicatie. Dat verbetert voor iedereen de kwaliteit."

Hij wijst op bestaande NBA-publicaties, zoals brochures over continuïteit en auditcommissies, die in de praktijk waardevol blijken. "Dat zien we graag, vooral bij belangrijke onderwerpen. En het zou ook mooi zijn als dat niet alleen beschikbaar wordt gesteld op de NBA-website, maar dat het ook actief wordt verstuurd naar de doelgroep."

Daarnaast hoopt hij dat de NBA zelf qua implementatie het goede voorbeeld kan geven. "Denk aan duurzaamheidsverslaggeving, maar de NBA is ook in een goede positie om doeltreffend AI-gebruik te laten zien. Als beroepsorganisatie is het goed als je daarin vooroploopt."

Professionalisering en opleiding

'Mensen die de overstap maken van externe accountant naar AiB vinden dat vaak zwaar.'

Een ander punt dat Reinders benadrukt, is de ontwikkeling van AiB'ers zelf. Hij wijst op de verschillende accountancyopleidingen, die volgens hem niet genoeg rekening houden met de overstap van openbaar accountant naar een functie binnen een bedrijf. "Mensen die de overstap maken van externe accountant naar AiB vinden dat vaak zwaar. Vaak blijkt dan dat je allerlei belangrijke vaardigheden nog niet genoeg hebt ontwikkeld, zoals soft controls. Met een betere begeleiding bij die overstap kun je die mensen ook beter behouden als ambassadeurs voor het beroep."

Ook intervisie verdient volgens Reinders meer aandacht. "In veel beroepsgroepen is dat verplicht, in de accountancy nauwelijks. Terwijl interactie met collega's essentieel is; dat zou wat ons betreft een vast onderdeel mogen maken van permanente educatie. Hoe je het precies invult moet iedereen zelf weten, maar doe het wel."

De kernboodschap van de facultyvoorzitter is duidelijk: de accountant in business is meer dan een betrouwbare rekenmeester. "Er zijn belangrijke technologische en maatschappelijke ontwikkelingen gaande en de AiB'er moet die tegemoet treden met een onderzoekende geest. Wij als faculty zetten ons in voor een goede samenwerking met de NBA en voor een goede verbinding met collega's binnen de werkvelden Finance & Control en Strategie & Bestuur."

• Jaarplan FB&M 2025-2026
• Informatiepagina FB&M