Elk beroep moet zich blijven aanpassen aan de tijd en de ontwikkelingen, anders verlies je toegevoegde waarde en bestaansrecht, meent Jan-Pieter Bos. Dat geldt ook voor het accountantsberoep.

Discussie Column 16 mei 2025

Neem verantwoordelijkheid!

Onlangs was ik bij een lezing over leidinggeven en leiding nemen. Die inspireerde me in de fase waarin het accountantsberoep verkeert, met de ontwerpverordening voor de beroepsprofielen. In de lezing kwam naar voren dat je een duidelijke visie nodig hebt om leiding te kunnen nemen. Ik vind dat het NBA-bestuur een duidelijke visie heeft verwoord in het beroepsprofiel, waarmee zij haar verantwoordelijkheid nam richting de leden en het beroep. Het is nu aan ons, de leden van de beroepsorganisatie, om verantwoordelijkheid te nemen.

Uit de lezing nam ik drie kernboodschappen mee.

1. Bij het nemen of geven van leiding is een visie van doorslaggevend belang. Deze visie baseer je op je normen en waarden, hoe je in de maatschappij staat en waardoor je je laat leiden. Hierbij kijk je ook naar het gemeenschappelijke perspectief.
2. Bij leidinggeven heb je charisma nodig. Charisma is persoonlijk en dient te worden afgestemd op wie je bent. Authentiek is een kernwoord; het moet echt zijn, anders wordt je niet serieus genomen.
3. Leidinggeven gaat niet vanzelf, je moet omgaan met omstandigheden. Bij verandering ervaar je weerstand. Leg verbindingen en ga de samenwerking aan. Denk in het gemeenschappelijk belang en geloof in je opvattingen.

Deze kernboodschappen plaatste ik in het perspectief van het beroepsprofiel. Er is hierover inmiddels veel discussie. Dat vind ik goed, want als beroepsgroep moeten we over ons beroep met elkaar in gesprek zijn en blijven. Tijdens de discussiebijeenkomsten brachten beroepsbeoefenaren en stakeholders hun zienswijze in bij het kernteam dat belast was met het opstellen van het beroepsprofiel. Deze discussies hebben geleid tot het beroepsprofiel zoals dat er nu ligt.

De verordening doet eer aan de diversiteit binnen onze beroepsgroep en geeft ruimte aan de verschillende rollen die de accountant heeft in de maatschappij. Een kernwaarde waar ik me volledig achter schaar is opgenomen in artikel 4, namelijk dat de werkzaamheden van de accountant betrouwbaarheid toevoegen. Daarmee onderscheidt de accountant zich van andere beroepsgroepen en dat dient verankerd te zijn in het beroepsprofiel.

Ondanks deze visie is er veel onrust over het voorgestelde beroepsprofiel. Er zijn discussies of de certificerende bevoegdheid weer een verplicht onderdeel moet zijn van het beroepsprofiel van de AA. Ook zijn er geluiden dat het beroepsprofiel te algemeen is verwoord, ondanks alle ontwikkelingen die er zijn zoals duurzaamheidsverslaggeving of AI. Verbinding tussen de accountants werkzaam in de verschillende werkvelden is nodig. Aan de hand van het beroepsprofiel, hoe breed dit ook geformuleerd is, worden de eindtermen van de accountantsopleiding geformuleerd. Daarmee maken we het verschil voor het beroep want dit gaat om de toekomstige beroepsbeoefenaren en hun vaardigheden. Zij zijn de toekomst van het beroep.

Elk beroep is in beweging door allerlei ontwikkelingen. Of het nu technologische ontwikkelingen of demografische ontwikkelingen zijn: je moet je blijven aanpassen aan de tijd en de ontwikkelingen, anders verlies je toegevoegde waarde en je bestaansrecht. Vooral het beroep van accountant, dat ooit is ontstaan door de behoefte aan een onafhankelijk oordeel bij de jaarrekening, is gebaat bij maatschappelijke meerwaarde. Als we geen betrouwbaarheid meer kunnen toevoegen aan informatie waar gebruikers om vragen, kunnen we de deuren wel sluiten. We moeten als beroepsgroep hierover in gesprek blijven en kritisch het beroep onder de loep blijven nemen. Het beroepsprofiel is hierbij een basis, de lijntjes waarbinnen we kleuren. De kleur binnen de lijntjes geven we via de eindtermen van de accountantsopleidingen en de permanente educatie, zodat de tekening van het beroep zichtbaar wordt.

Ik zie een duidelijke opvatting van het bestuur, die in het gemeenschappelijk belang is van de beroepsgroep en de stakeholders. Volgens mij is dit een juiste basis om het beroep solide en toekomstbestendig te houden. De verantwoordelijkheid ligt nu bij de leden. Zij moeten op 16 juni stemmen of de verordening op de beroepsprofielen regelgeving wordt. Neem verantwoordelijkheid en laat je horen voor de toekomst van het beroep.