Schoon schip maken
Het was een opmerkelijke week met de nodige lessen voor de governance van de NBA, aldus Jan Willem Taams.
Jan Willem Taams
In het artikel 'Organiseren van strategie' schreef ik eerder dat er naast de ontwikkeling van faculties en communities aandacht moet zijn voor de bestuurlijke governance van de NBA. De bestuurscultuur en het thema macht (bestuur) en tegenmacht (toezicht) staan in de samenleving prominent op de agenda. Als de kwestie van de nieuwe voorzitter vanuit dit perspectief wordt geobserveerd is er veel te leren, te ontwikkelen en te verbeteren, met betrekking tot de bestuurlijke governance van de beroepsorganisatie.
Observeren
Gert Jan Dröge was een bijzondere figuur in de societywereld met zijn observaties in het programma Glamourland. Aan het einde van iedere aflevering zei de presentator steeds iets als "Het was mij weer het weekje wel". De societywatcher was daarbij te zien in een ziekenhuisbed met een ijszak op zijn voorhoofd en een thermometer in zijn mond. De zuster sprak altijd de gevleugelde woorden: "Gaat het weer een beetje, meneer Dröge?" Dat vroeg ik mij ook af, na een weekje met krantenkoppen als 'Accountantsclub NBA verslikt zich opnieuw bij benoeming boegbeeld', 'Smetteloze bestuurders zijn volgens de NBA dun gezaaid' en 'Accountantsclub had slechts vijf kandidaten voor voorzitterschap'.
Leren
De huidige NBA-governance blokkeert de voortgang van een nieuwe bestuurscultuur. Is er al contact geweest met een bestuursadviseur om dit schip vlot te trekken? Herman Tjeenk Willink kan daar niet voor worden benaderd, want hij heeft het te druk met het informatieproces ten behoeve van het landsbelang. Wie gaat zich dan bezig houden met NBA-governance die is gericht op het publiek belang? Na het debacle met de voormalige directeur van de NBA waren lessen geleerd. Althans dat leek het geval te zijn, na de verklaring die de NBA op 31 maart 2020 naar buiten bracht met de ronkende titel 'NBA scherpt besturingsmodel aan'. In de maanden daarvoor had een evaluatie en reflectie plaatsgevonden op de governance van de beroepsorganisatie. Dit bleek een gemiste kans om macht (bestuur) en tegenmacht (toezicht) te agenderen. Amper een jaar verder is de constatering dat doorleren met een voortschrijdende zelfevaluatie en indringende reflectie meer dan noodzakelijk is.
Ontwikkelen
In het kader van ontwikkelen van good governance wijs ik op de column van Pieter de Kok van 26 januari 2021 met de titel 'Wat gebeurde er deze maand allemaal op LinkedIn?' Het ging over Arnout van Kempen, die graag bestuurslid van de NBA wilde worden. Het was na één gesprek met de headhunter voor het bestuur duidelijk dat zijn kandidatuur niet werd overwogen. Een teken aan de wand, net als de samenstelling van de selectiecommissie met daarin opgenomen de huidige voorzitter. Het is in good governance gebruikelijk dat deze zich niet bemoeit met zijn opvolging. Dat is een taak van de blijvende bestuursleden die de continuïteit van de organisatie moeten waarborgen. De rol van de NBA-directeur is ook opvallend. Hij heeft met de voorzitter deelgenomen aan de selectiegesprekken. Dat is ongewenst gezien de rol van werkgeverschap die het bestuur vervult richting de directeur van de NBA. Tot slot is zichtbaar geworden dat slechts één blijvend bestuurslid betrokken is geweest bij de selectie van twee nieuwe bestuurders. Het voorgaande vraagt om ontwikkelen gericht op verbeteren.
Verbeteren
De selectiecommissie meldt in haar toelichting dat de shortlist voor het voorzitterschap bestond uit vijf kandidaten. Een zorgelijke situatie voor een relevante PBO als de NBA. Voorgaande roept ook vragen op over de toegevoegde waarde van executive search bureau Ebbinge. In het bericht van de NBA op 11 december 2020, waarin de NBA aankondigt dat wordt gezocht naar de volgende voorzitter en algemeen bestuurslid, werd ook gemeld dat de vacature van de voorzitter nadrukkelijk openstaat voor elke RA, AA of niet-accountant. De vraag dringt zich op of het de bedoeling is geweest om een niet-accountant een kans te geven. In het artikel van 14 april 2021 over de selectiecommissie stelt zittend bestuurslid Monica Bankert dat kandidaten van buiten het beroep geen VGBA hebben om zich aan te houden. Dit is echter irrelevant, als het daadwerkelijk de bedoeling is om een voorzitter van buiten een kans te geven. De intentie en motivatie van het bestuur inzake benoemingen is door dit bedrijfsongeval zichtbaar geworden. Het is duidelijk dat er wat te verbeteren valt aan de inhoudelijke governance, het proces dat is doorlopen en de oprechte communicatie hierover.
Omgaan
Veel dezelfde incidenten duiden op een patroon. Wanneer ontstaat bij het bestuur het inzicht om de bestuurscultuur aan te pakken? Centraal thema is omgaan met macht (bestuur) en tegenmacht (toezicht). Op termijn leiden investeringen in good governance tot een betere aanwas van geschikte kandidaten die zich veilig voelen bij de NBA.
Voorgedragen algemeen bestuurslid Christel Deckers, van buiten afkomstig, kan hier een voorbeeld van zijn. Vraagt de beroepsorganisatie aan Deckers of zij beschikbaar is om voorzitter te worden, in plaats van algemeen bestuurslid? Zij mag dan direct aan de slag met herinrichting van de bestuurlijke governance en schoon schip maken. Als nieuw algemeen bestuurslid kan wellicht alsnog Arnout van Kempen aantreden, die verstand heeft van innovatie, mkb en digitalisering. Als het publiek belang roept, dan moeten beiden dit gewoon doen!