Nieuws 26 juli 2019

Miljoenenclaim tegen CROP afgewezen

Ook in hoger beroep is een claim van 4,2 miljoen euro tegen CROP afgewezen. De beslissingen om een bedrijf over te nemen respectievelijk daarin te investeren zijn niet gebaseerd op de (half)jaarcijfers van de accountant, zegt ook het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.

Lex van Almelo

De zaak draait om de overname van het Loosdrechtse Jan van Gent Motorsloepen* in 2002. Twee registeraccountants van CROP* waren verantwoordelijk voor de jaarrekening 2001 respectievelijk de halfjaarcijfers 2002, die van invloed waren op de overnameprijs. De belastingadviseurs, die de cijfers opstelden, hadden in de omzet ten onrechte de aanbetalingen voor bestelde sloepen meegerekend, zonder te kijken of het werk daadwerkelijk onderhanden was. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven legde twee accountants die daarvoor verantwoordelijk zijn in 2011 een berisping op. CROP is echter niet aansprakelijk voor de schade van de kopers en investeerder.

Al tot koop besloten

De kopers verkopen eind 2002 een derde van de aandelen en IE-rechten door aan een investeerder. Het sloepenbedrijf gaat in 2008 failliet. De kopers en de investeerder eisen in totaal 4.268.982 euro exclusief wettelijke rente van de berispte accountants, twee maatschappen, zestien vennoten en drie uitgetreden vennoten. De Rechtbank Midden-Nederland volgt het advies van een deskundige dat de invloed van de beroepsfout op de schade beperkt is en wijst de vordering eind 2015 af.

Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bevestigt die afwijzing. Er bestaat geen causaal verband tussen de beroepsfout en de schade die de kopers hebben geleden. De jaarstukken en halfjaarcijfers konden namelijk niet de basis zijn voor de beslissing om het ‘take it or leave it’-bod van de verkoper te aanvaarden, want de kopers hadden:

• al besloten het bedrijf aan te kopen, voordat jaarstukken en (half)jaarcijfers werden uitgebracht;
• die beslissing al voor een belangrijk deel uitgevoerd.

Voor de investeerder ligt het anders. Die heeft zijn besluit om te participeren pas genomen nadat CROP de jaarstukken 2000 en 2001 en de halfjaarcijfers 2002 had opgesteld. De rechtbank had al gezegd dat de twee berispte accountants niet aansprakelijk zijn voor de schade van de kopers en investeerder. In hoger beroep gaat het onder meer over de vraag of de twee maatschappen, zestien vennoten en drie uitgetreden vennoten wél aansprakelijk zijn voor de schade van de investeerder.

Zorgplicht

In beginsel heeft een registeraccountant alleen een zorgplicht tegenover zijn opdrachtgever en dat is in dit geval het sloepenbedrijf. Tegenover derden heeft de accountant wel een zorgplicht wanneer hij zijn wettelijke/publieke taken uitoefent. Bij de wettelijk voorgeschreven jaarrekeningcontrole moeten derden hun gedrag volgens de Hoge Raad kunnen afstemmen op de informatie van de controlerend accountant en erop kunnen vertrouwen dat het gepresenteerde beeld niet misleidend is.

Ook bij een niet-wettelijke taak kan de accountant een zorgplicht hebben tegenover derden. Met name als hij kan voorzien dat een derde zijn rapportage zal lezen of de opdrachtgever het rapport juist voor derden heeft laten opstellen. In dat geval kan de accountant volgens het gerechtshof “niet voorbijgaan aan de maatschappelijke realiteit dat derden geneigd zijn groot belang te hechten aan zijn rapportage, ook als die buiten de uitvoering van wettelijke taken is opgemaakt”.

De accountant moet in dat geval voorkomen dat die derden ten onrechte (een onjuiste) betekenis toekennen aan zijn rapport, bijvoorbeeld door daarin duidelijk te vermelden:

• voor wie het bestemd is;
• dat het niet beschikbaar mag worden gesteld aan anderen;
• dat die anderen/derden er geen betekenis aan kunnen toekennen;
• wat precies het doel is;
• dat het niet voor andere doeleinden kan en mag worden gebruikt.

Als de accountant deze waarborgen heeft getroffen, heeft hij in beginsel geen zorgplicht tegenover derden die het rapport desondanks gebruiken. Het gerechtshof heeft al eerder gezegd dat de accountant die erachter komt dat het rapport toch oneigenlijk wordt gebruikt de derden moet waarschuwen of bij de gebruikers moet protesteren tegen het oneigenlijk gebruik.

Niet voorzienbaar

Het samenstellen van (half)jaarcijfers is geen wettelijke taak. De investeerder moet daarom als ‘derde’ aantonen dat CROP de zorgplicht heeft geschonden door het vertrouwen van de investeerder in de (half)jaarcijfers te beschamen. Dat lukt hem niet.

De jaarcijfers zijn opgesteld om de kopers te informeren met het oog op hun aankoopbeslissing. Bij het verstrekken van de cijfers aan de directeur van Jan van Gent hoefde CROP er geen rekening mee te houden dat de kopers die cijfers zouden geven aan de investeerder en de investeerder bij zijn aankoopbeslissing zou vertrouwen op die cijfers. CROP stuurde de cijfers namelijk medio augustus 2002 naar de directie, terwijl de investeerder pas het laatste kwartaal van 2002 in beeld kwam.

*) De namen van het accountantskantoor en het bedrijf staan in de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven.