Nieuws

Verantwoordingsdag: fors overschot, investeringen en lastenverlichting in 2019

Nedeland genoot in de afgelopen jaren in historisch opzicht van een "zeldzame gebeurtenis", namelijk opeenvolgende jaren met een overschot op de begroting.

Dat meldt de overheid bij de publicatie van het Financieel Jaarverslag van het Rijk en de jaarverslagen van alle departementen die minister Wopke Hoekstra van Financiën vandaag, op Verantwoordingsdag, namens het kabinet naar de Tweede Kamer stuurt. De piek van de reeks overschotten lag in 2019, toen er 14 miljard euro meer binnenkwam dan er werd uitgegeven. Dankzij dat overschot nam de staatsschuld in 2019 af naar 48,6 procent van het bruto binnenlands product.

In de jaarverslagen maakt het kabinet de balans op van de inkomsten en uitgaven in 2019 en geeft het inzicht in hoe de verschillende ministeries het geld hebben besteed. De Algemene Rekenkamer laat vandaag in een reactie op de jaarverslagen weten of het geld op de bedoelde plekken terecht is gekomen en wat er beter kan.

“In de wetenschap dat heel veel zelfstandigen, werknemers en ondernemers op dit moment met een hoop creativiteit vechten om het hoofd boven water te houden, kijken we op 2019 terug als een jaar van grote voorspoed”, zegt Hoekstra, “Veel mensen vonden een baan, salarissen van leraren konden verder omhoog, belastingen omlaag en er is flink geïnvesteerd in onder meer veiligheid en klimaat.”

De cao-lonen groeiden in 2019 met 2,5 procent ten opzichte van 2018, maar de inflatie nam met 2,6 procent net iets meer toe. Mede door lastenverlichting voor burgers was er per saldo nog een koopkrachtstijging van ongeveer 1 procent. Een recordaantal mensen had een baan in 2019. Er was ruimte om zowel de staatsschuld naar beneden te brengen als verder te investeren en belastingen te verlagen.

Het kabinet trok vorig jaar extra geld uit voor onder meer het omlaag brengen van de uitstoot van stikstof, voor klimaatmaatregelen, onderwijs en veiligheid. Daarnaast kwam er minder geld binnen door het versneld afbouwen van de gaswinning in Groningen. Net als in eerdere jaren is niet al het gereserveerde geld besteed. Dit komt onder meer door de ambitieuze investeringsagenda van het kabinet in combinatie met de goede economische situatie en krappe arbeidsmarkt. De onderuitputting over 2019 is 1,8 miljard euro. Het grootste deel van dat geld blijft beschikbaar voor latere jaren.

Rekenkamer: te veel uitgaven onrechtmatig

Volgens de Algemene Rekenkamer heeft de rijksoverheid vorig jaar te veel euro's op onrechtmatige wijze uitgegeven. Dat komt onder meer door de aankoop van een aandelenbelang in Air France-KLM, waarover de Tweede Kamer niet van tevoren werd geraadpleegd.

De Rekenkamer controleert jaarlijks of belastinggeld doelmatig is besteed, en of over de uitgaven voldoende verantwoording is afgelegd aan de volksvertegenwoordiging. Daarbij geldt een "tolerantiegrens" van 1 procent, die vorig jaar voor het eerst sinds 2008 is overschreden. De Rekenkamer zet daarom een "kritische kanttekening" bij de goedkeuring van het financieel jaarverslag.

Die tik op de vingers voor minister Wopke Hoekstra van Financiën is een serieuze zaak, vindt de Rekenkamer. "Het nakomen van gemaakte afspraken is geen vrijblijvende keuze, maar een voorwaarde voor een goed functionerende democratie. En die regels zijn niet alleen bedoeld voor de makkelijke momenten, maar ook voor crisistijd en crisismaatregelen."

Die waarschuwing geldt ook nadrukkelijk voor dit jaar, waarin heel veel belastinggeld wordt ingezet om te voorkomen dat de coronamaatregelen bedrijven omver trekken. "Parlement, let op uw saeck", roept de Rekenkamer op.

Accountants en duurzame ontwikkelingsdoelen

Op Verantwoordingsdag wordt ook de vierde Nederlandse Sustainable Development Goals (SDG's)-rapportage gepubliceerd, waarin teruggekeken wordt op ingezet beleid en activiteiten door een breed spectrum aan stakeholders die dagelijks werken aan het bereiken van de SDG's. Daarin wordt onder meer gewezen op de belangrijke rol van financiële instellingen en investeerders, evenals de accountant.

"Het belang van niet-financiële indicatoren in besluitvormingsprocessen groeit bij zowel beleggers als financiële instellingen. De accountant kan een belangrijke rol hierin spelen. Binnen het DNB Platform voor Duurzame Financiering wordt door financiële instellingen gezamenlijk gewerkt aan verduurzaming. De Nederlandse financiële sector heeft een commitment ondertekend waarmee zij zich verplicht vanaf 2020 te rapporteren over de klimaatimpact van hun financieringen en beleggingen."

De rapportage werd gezamenlijk opgesteld door de Rijksoverheid, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), mede namens het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW) voor de decentrale overheden, VNO-NCW, MKBNederland en Global Compact Netwerk Nederland voor het bedrijfsleven en de financiële sector, Partos voor het maatschappelijk middenveld, NWO-WOTRO voor de kennisinstellingen, de Nationale Jeugdraad (NJR) voor de jongerenorganisaties en het College voor de Rechten van de Mens.

Gerelateerd

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.